[masoomi]

سیستم جهانی طبقه بندی و برچسب گذاری مواد شیمیایی GHS

 معرفی سیستم جهانی طبقه بندی مواد شیمیایی (GHS)   
در سال 1992، کنفرانس ملـل متحد (UNCED) تحت عنوان محیط  زیست و توسعه (کنفرانس Rio Earth) منجر به تصویب قطع نامه شماره 21 گردید و طی آن وظایف مختلفی برای کشورها در جهت دست یابی به توسعه پایدار تعیین شد که در بیش از 150 کشور به کار گرفته شد [7، 10]. فصل نوزدهم از این قطع نامه مدیریت صحیح مواد شیمیایی را با تاکید بر موارد زیر مورد توجه قرار می‌دهد: 
- قوانین کافی و مناسب  
- جمع آوری و انتشار اطلاعات 
- ایجاد ظرفیتهای لازم برای ارزیابی ریسک  
- تعیین خط مشی مدیریت ریسک 
- ایجاد ظرفیتهای لازم برای کاربرد و قانونی نمودن  آن  
- ایجاد ظرفیتهای لازم برای بازتوانی افراد مسموم و نیز پاک سازی خاکها و مناطق آلوده 
- ایجاد برنامه‌های آموزشی مؤثر 
- توانایی پاسخ صحیح به موارد اضطراری همچنین از سوی کنفرانس UNCED لزوم ایجاد یک سیستم جهانی در طبقه بندی مواد شیمیایی مطرح شده و توصیه گردید که در صورت امکان تا سال 2000 یک سیستم جهانی طبقه بندی و برچسب گذاری مواد شیمیایی شامل برگه‌های اطلاعات ایمنی و علائم قابل‌ درک ارتقا یافتــه و  آمــاده بهــره بــرداری شــود [10]. 
کشورهای مختلف نیز موظف شدند برنامه‌های ملی خود را برای مدیریت ریسک مخاطرات زیست محیطی مواد شیمیایی مشخص نمایند.   
در تحقق این هدف ملل متحد با کمک متخصصین متعدد از سوی سازمان‌ها و کشـورهای مختلف پـس از یک دهــه کــار در اواخرــر ســال 2002 موفــق گردید مکانیسمی را برای هماهنگ نمودن معیارهای مربوط به طبقه بندی و تبادل اطلاعات خطر تحت عنوان سیستم جهانی طبقه بندی و برچسب گذاری مواد شیمیایی (GHS)  ارائه نموده و آماده بهره برداری نمایند [9]. با توجه به تجارت گسترده جهانی مواد شیمیایی این سیستم برای رویارویی صحیح با خطرات و به منظور اطمینان از کاربرد ایمن مواد در تمامی مراحل از تولید تا استفاده، حمل ونقل و دفع مواد زائد ارتقاء یافته است.  

در سیستم GHS طبقه بندی مواد بر حسب نوع خطرات و راه‌های هماهنگ تبادل اطلاعات خطر شامل برچسب ها Labelling) و برگه‌های اطلاعات ایمنی (SDS) با فرمت یکسان می‌باشد [9، 10]. در این سیستم طبقه بندی مواد بر مبنای خطرات فیزیکـی، خطرات بهداشتی و خطرات محیطی بوده، در طبقه بندی خطرات فیزیکی از سیستم امریکایی و در طبقه بندی اثرات سلامتی تا حدودی از سیستم اروپایی الهام گرفته‌شده است. خطرات محیطی نیز شامل خطرات مواد برای موجودات محیط آبی و نیز بر لایه ازن می‌باشد [10]. هدف این سیستم اطمینان از در دسترس بودن اطلاعات لازم در زمینه خطرات فیزیکی، سمی و زیست محیطی مواد به منظور ارتقاء سلامت انسان و محیط می‌باشد. هم اکنون تدوین سیستم GHS  تکمیل شده و آماده است که توسط کشورهای مختلف به کار گرفته شود. پیش بینی شده است که به کارگیری سیستم GHS  نه تنها موجب ارتقاء سلامت انسان و محیط تحت لوای یک سیستم جهانی خواهد شد بلکه این سیستم تجارت جهانی مواد شیمیایی را نیز تسهیل خواهد نمود.

طبقه بندی و برچسب گذاری مواد شیمیایی در سیستم GHS  
در سیستم GHS  طبقه بندی مواد بر مبنای خطرات فیزیکی، خطرات بهداشتی و خطرات محیطی بوده و روش‌های هماهنگ تبادل اطلاعات خطر در این سیستم  شامل برچسب گذاری (Labelling) از طریق کلمات سیگنال، عبارات خطر و پیکتو گرام‌های هشدار دهنده و نیز برگه‌های اطلاعات ایمنی (SDS) با فرمت استاندارد می‌باشد [10].  باید توجه نمود که تقسیم بندی GHS مختص مواد شیمیایی بوده و در این سیستم بر خلاف تقسیم بندی کالاهای خطرناک مواد رادیو اکتیو و مواد عفونت زا حذف گردیده است.
طبقه بندی خطرات فیزیکی 
طبقه بندی خطرات فیزیکی در سیستم  GHS تا حدودی بر اساس سیستم طبقه بندی کالاهای خطرناک استوار بوده و دربرگیرنده خطرات مختلف شامل مواد منفجره، گازهای قابل اشتعال، آئروسل‌های قابل اشتعال، گازهای اکسید کننده،  گازهای تحت فشار، مایعات قابل اشتعال، جامدات قابل اشتعال، مواد و ترکیبات با واکنشهای خودبخودی، مایعات پیروفوریـک، جامدات پیروفوریـک، مواد و ترکیبات با گرمای خود به خودی، مواد و ترکیبات خطرناک در حالت مرطوب، مایعات اکسید کننده، جامدات اکسید کننده، پراکسیدهای آلی و مواد خورند برای فلزات می  باشد. برخی از این گروه‌ها خود دارای زیر گروه‌های مختلف می‌باشند [10].

[یاسین]

سلام عالی بود مهندس جان