[محمود]

  ارزش و اهمیت بهداشت و ایمنی در محیط کار 
امروزه بیماری‌ها و حوادث ناشی از کار به یکی از نگرانی‌ها اجتماعی جامعه کارگری و دست‌اندرکاران مسائل بهداشت ایمنی محیط کار تبدیل شده است... 
امروزه بیماریها و حوادث ناشی از کار به یکی از نگرانی‌ها اجتماعی جامعه کارگری و دست‌اندرکاران مسائل بهداشت ایمنی محیط کار تبدیل شده است. علاوه بر عوامل مربوط به فرهنگ عمومی ایمنی و بهداشت عدم اجرای قوانین و مقررات مربوطه و کمبود آموزش می‌تواند فقدان برنامه‌ریزی و توجه کافی به بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کارگران را در اغلب بخش های صنعتی از جمله دلایل بالا بودن میزان حوادث و بیماری‌های ناشی از کاربر شمرد.
امروزه با توجه به اهمیت موضوع سلامت نیروی کار در تمامی کشورها نیاز به مدیریت در دستیابی به روش‌های منسجم بهبود شرایط کار بیش‌ازپیش نمایان می‌شود. 
اهمیت نقش مدیریت در توسعه بهداشت حرفه‌ای 
نیروی شاغل بخش مولد جامعه را تشکیل می‌دهد. توسعه اقتصادی بر پایه سلامت نیروی کار استوار بوده و توسعه اجتماعی نیز نیازمند حفظ حقوق آنها از جمله حق داشتن سلامت جسم و روان و رفاه است. وجود بیماری‌های حرفه‌ای و حوادث ناشی از کار به لحاظ: 
- هزینه درمانی 
- ایجاد ناتوانی‌ها 
- عواملی نظیر زمان از دست رفته کاری و کاهش تولید 
بار سنگینی بردوش اقتصاد ملی تحمیل می‌کند. بنابراین با توجه به اینکه نارسایی بهداشت و ایمنی موجب خسارات‌های مالی و جانی می‌گردد، این موضوع به تنهایی برای توجیه برنامه‌های بهسازی و توسعه بهداشت و ایمنی محیط کار دلیل قانع کننده‌ای است. هدف‌های توسعه و بهسازی وضع ایمنی و بهداشت کار در درجه نخست حمایت متخصصین بهداشت حرفه‌ای و مدیران صنایع ذیل می‌طلبد: 
- شناخت ابعاد توسعه بهداشت حرفه‌ای و ایمنی و ایمنی محیط کار 
- تعیین نقش مدیریت در توسعه (بهبود) بهداشت حرفه‌ای و ایمنی 
- معرفی الگوی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی و عوامل مؤثر بر آن 
- تعیین استراتژی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی 
- مفهوم شناسی مدیریت بهداشت حرفه‌ای و ایمنی 
نقش مدیریت در توسعه بهداشت حرفه‌ای و ایمنی 
پرداختن به سلامتی کارگران و رسیدگی به مسائل رفاهی و آسایش و همچنین به‌کارگیری راهکارهایی در جهت تطبیق وضعیت کار با شرایط جسمی، روانی آنها، امروزه به عنوان یک امتیاز محسوب نگردیده بلکه یک وظیفه را تداعی می‌نماید و هر اندازه در صد رسیدگی به سلامت کارگران بالاتر باشد تأثیر گذاری بر روند رشد و توسعه سازمان‌ها و جامعه بیشتر خواهد بود در این میان نقش مدیریت به عنوان عامل اصلی در ارتقاء سطح سلامت و رفاه سازمان و در نتیجه دستیابی به رشد سازمانی نمود بیشتری می‌یابد 
خط مش گذاری 
اولین قدم در سیستم مدیریت بهداشت حرفه‌ای و ایمنی خط مش گذاری است. خط مش معمولاً توسط مدیریت رده بالا تأیید شده و تعهد به رعایت آن مورد تاکید است. خط مشی تدوین شده باید شامل موارد زیر باشد: 
- متناسب با ماهیت و میزان ریسک‌های بهداشتی، ایمنی سازمان باشد. 
- شامل تعهد به بهبود مستمر باشد. 
- حداقل شامل تعهد به تبعیت از قوانین بهداشت حرفه‌ای و ایمنی مرتبط و همچنین الزامات دیگری که سازمان آنها را تقبل کرده است باشد. 
- مدون، قابل اجرا و پایدار نگه داشته شود. 
- به کلیه کارنان ابلاغ شود تا آنان را از الزامات بهداشتی، ایمنی خود آگاه نماید. 
- برای عموم و افراد علاقه‌مند قابل دسترسی باشد 
- به طور متناوب مورد بازنگری قرار گیرد تا از ارتباط و تناسب آن با سازمان اطمینان حاصل شود. 
روش‌های مدیریت سازمان برای شناسایی خطرات و ارزیابی ریسک‌ها شامل موارد زیر است 
- با در نظر گرفتن دامنه فعالیت‌ها تعریف شود تا به پویایی روش به کار گرفته شده اطمینان حاصل شود. 
- توانایی تقسیم بندی ریسکها و شناسایی خطراتی را که می‌بایست توسط اقداماتی حذف و یا کنترل شوند داشته باشد. 
- ورودی‌ها را برای تعیین نیازمندی‌ها سازمان شناسایی و در صورت لزوم نیازهای آموزشی را مشخص نماید وجود نیروی انسانی سالم از نظر جسمی، روانی می‌تواند به عنوان یک سرمایه آماده و بالقوه غنی برای طی مسیر توسعه تلقی شود. اگرچه نارسایی موجود در مجموعه بهداشت حرفه‌ای و ایمنی از کارایی و بهره‌وری منابع انسانی می‌کاهد و زمینه را برای منابع انسانی می‌کاهد و زمینه را برای افت پتانسیل‌های انسانی مهیا می‌نماید، از این نظر سازمان‌هایی که به درستی اهمیت توجه به بهداشت حرفه‌ای و ایمنی را دریافته و برای آن سرمایه گذاری می‌نمایند بالطبع از مزایای وجود نیروی انسانی سالم هم بهره‌مند می‌گردند
اهمیت کمیته های ایمنی و بهداشت کار در صیانت از نیروی کار 
بازار کار ایران و خلاء های موجود آن 
بازار یعنی محل مبادله کالا و در جهان اقتصاد( چهار بازار اصلی یعنی بازار کالا و بازار پول , بازار سرمایه و بازار کار ) از مهمترین بازارها می باشند و دو مؤلفه بسیار حایز اهمیت بازار عرضه و تقاضا میباشند . همانطوریکه در بازار کالا, عرضه, یعنی کالا و خدمت که تولید میشود و تقاضا یعنی خریداران آن کالا، در بازار پول : پول کالا است یکی عرضه کننده پول است ریگری تقاضا کننده پول است . 
در بازار سرمایه مانند بازار بورس عرضه سهام توسط شرکتها و خرید آن توسط تقاضا کنندگان و بالاخره در بازار کار نیروی کار توسط بیکاران عرضه میشود و صاحبان بنگاهها متقاضی کارند آنچه در بازار مهم است قیمت در منحنی عرضه و تقاضا بحث میشود مگر اینکه دولت مداخله کند . 
اما در بازار کار آیا صرفاً داشتن بیکاران کافی و لازم خواهد بود یا خیر ؟ گفتیم بازار کار به مثابه سایر بازارها دو مؤلفه عرضه و تقاضا باید وجود داشته باشد تا شرایط ایجاد بازار باشد یعنی عرضه و تقاضا , شرط موفقیت هر بازاری شفافیت آن بازار است در واقع در یک بازار رقابتی شرایط ذیل باید مهیا باشد : 
ـ وجود تعداد زیاد و کافی متقاضی. 
ـ وجود تعداد زیاد و کافی عرضه کننده. 
ـ آزادی ورود و خروج به بازار توسط عرضه کننده و تقاضا کنندگان. 
ـ وجود اطلاعات کامل از شرایط بازار کار. 
ـ یکسان بودن کالا. 
با توجه به شرایط فوق آیا بازار کار ایران بازار رقابتی و مناسب است؟ آیا شفافیت در بازار هست که هرکس به تناسب توان و مهارت خود از آن بهره جوید؟ آیا تعداد زیاد عرضه کننده تعداد زیاد تقاضا کننده را می‌شناسد؟ آیا دسترسی به اطلاعات بازار کار برای همه عرضه کنندگان و تقاضا کنندگان مهیا است؟ آیا در بازار کار ایران ورود و خروج برای طرفین با اطلاعات و دانش قبلی امکان پذیر است؟ 
پاسخ این سؤالات چیست؟ آیا مثبت یا منفی؟ ذکر این نکته شاید خیلی مهم باشد. یکی از عوامل مهم و حائز اهمیت که می‌تواند در اخذ تصمیم پایدار و مؤثر باشد وجود آمار و اطلاعات کم و کیفی از یک بازار است. مثلاً اگر ما در بحث بازار کار ندانیم میزان عرضه کالا مانند قند چقدر است و میزان تقاضا چقدر مسلماً در بازار مربوط نابرابر خواهیم داشت یا بحث قاچاق یا معضل اجتماعی دیگری به وجود خواهد آمد. 
در بازار کار ایران نیز این خلاء وجود دارد یعنی علیرغم احساس دغدغه بحران بیکاری و به دلیل نداشتن یک نظام جامع اطلاع رسانی از وضعیت عرضه و تقاضای بازار کار متأسفانه همیشه اخذ تصمیمات با عدم کارآمدی مواجه خواهد شد. در بازار کار ایران مشخص نیست میزان عرضه چه مقدار است و میزان تقاضا کدم‌اند. وقتی می گوییم میزان تقاضا, تقاضا در بخش خصوصی تعاونی و دولتی متأسفانه هیچ‌کدام ملزوم به رعایت این مقوله نیستند که تقاضاهای خویش در یک نظام جامع ثبت کنند. که البته این هم خود یک نوع فرار از قانون می‌باشد. ناکارآمدی بازار کار تا زمانی که وضعیت عرضه و تقاضا به لحاظ جنسیت, تحصیل, مهارت, سن و مالکیت متقاضیان کار, فعالیت متقاضیان کار روشن و واضح نباشد باقی خواهد بود و لذا اخذ هر تصمیمی برای حل بحران بیکاری نا موفق خواهد بود. 
شاید یکی از وظایف وزارت کار این بوده که نظام جامع اطلاع‌رسانی را, راه‌اندازی کند که تاکنون این امر محقق نشده است, لذا اهمیت کادر جدید وزارت کار با این همه دل مشغولی و احساس مسئولیتی که نسبت به موضوع اشتغال دارند در وهله اول این امر خداپسندانه‌تر اجرا و به منصه ظهور برسانید چون همانطوریکه گفته شد تا زمانی که شفاف‌سازی در هر بازار من جمله بازار کار سدی است با ناکارآمدی تصمیمات متخذ برای حل بحران بازار. 
ایمنی در برابر آلودگی‌های شیمیایی 
بهداشت حرفه‌ای از زمان‌های قدیم در حرفه‌های مختلف مطرح بوده است اما در قرن بیستم با پیشترفت تکنولوژی و صنعتی شدن جهان، این علم عمدتاً در بیماریها و سوانح ناشی از صنعت خلاصه شد به نحوی که امروزه به‌عنوان دومین علل مرگ و میر در جهان صنعتی محسوب می‌شود. طبق آمار به‌دست آمده در ایران نیز در هر دقیقه 7 نفر دچار سانحه می‌شوند. با توجه به این موضوع، اهمیت آموزش بهداشت حرفه‌ای در پیشگیری و کاهش عوارض فردی، اجتماعی و اقتصادی ناشی از بیماری‌ها و سوانح محیط کار بسیار مهم به نظر می‌رسد. در زیر به طور مختصر اشاره‌ای به بیماری‌های ناشی از عوامل شیمیایی محیط کار و اقدامات احتیاطی جهت پیشگیری از عوارض ناشی از آنها می‌نماییم. 
بیماری‌های ناشی از عوامل شیمیایی 
این بیماری‌ها و سوانح بر حسب راه ورود به بدن انسان به سه دسته طبقه بندی می‌شوند: 
الف) بیماری‌های دستگاه گوارشی که با ورود مواد شیمیایی از راه دهان مثل سیانورها، آرسنیک، فسفر، اسیدها و غیره ایجاد می‌شود. 
ب) بیماری‌های دستگاه تنفس ناشی از گرد و غبار که به پنوموکونیوزها یا بیماری‌های ریوی معروف هستند. 
ج) بیماری‌های پوستی مانند جذب تترا اتیل سرب، فنل، تیان تی و غیره. 
اقدامات احتیاطی جهت پیشگیری از عوارض ناشی از مواجهه با عوامل شیمیایی در آزمایشگاه 
- آگاهی شما از خطرات ناشی از مواد شیمیایی و نحوه پیشگیری از این خطرات اهمیت زیادی دارد. 
- برای آگاهی از خطرات مواد شیمیایی و به کارگیری اقدامات احتیاطی در هنگام کار با آنها برچسب روی مواد شیمیایی و برگه اطلاعات ایمنی و بهداشتی این مواد را مطالعه کنید. 
- به دستورالعمل‌ها، توصیه‌ها، نکات احتیاطی ذکرشده بر روی برچسب‌های مواد شیمیایی توجه کنید و آنها را به کار گیرید. 
- بررسی کنید که آیا امکان دارد بتوان از موادی که ایمن‌تر هستند و خطر کمتری دارند استفاده کرد؟ 
- محل کار خود را همیشه منظم و مرتب نمایید و محل نگهداری ظروف مواد شیمیایی با برچسب‌های مناسب و قابل رویت مشخص باشد. 
- مواد شیمیایی فرار و قابل اشتعال را تفکیک نموده و دور از میزکار خود قرار دهید. 
- از اقدامات کنترلی موجود مثل تهویه و ... که برای کنترل بخارات ناشی از مواد شیمیایی تعبیه شده‌اند به‌طور کامل استفاده کنید. 
- هرگونه نقص و اختلال در سیستم تهویه، تجهیزات حفاظت فردی و غیره را سریعاً گزارش کنید. 
- از ماسک‌های تنفسی و دیگر تجهیزات حفاظتی خود (مثل دستکش‌ها و ...) استفاده کنید و آنها را در یک محل تمیز نگهداری کنید. 
- تجهیزات حفاظتی خود (مثل ماسک‌ها و دستکش‌ها و ...) را تمیز نگهداشته و مطمئن باشید که برای شما اندازه و متناسب هستند. 
- در مکان‌هایی که مواد شیمیایی وجود دارند از خوردن و استعمال دخانیات خودداری کنید. 
- از استفاده بیش از حد و غیرضروری مواد شیمیایی خودداری کنید، درب ظروف مواد شیمیایی را محکم ببندید تا از تبخیر و رها شدن آنها در فضا جلوگیری کنید. 
- پارچه‌ها و کهنه‌های آغشته به مواد شیمیایی را از اطراف محل کار جمع آوری کنید. 
- حتی‌الامکان از تماس پوستی با هر نوع ماده شیمیایی خودداری کنید و از تجهیزات حفاظتی مثل دستکش، عینک و پیشبند و ... استفاده کنید. 
- هیچ گاه از مواد شیمیایی (مثل تینر، بنزین و ...) برای تمیز کردن رنگ‌ها و آلودگی‌های دیگر از روی پوستتان استفاده نکنید. 
- در برخی موارد با باز کردن درب پنجره می‌توانید از تهویه طبیعی برای کنترل بخارات مواد شیمیایی استفاده کنید 
- از ورود افراد متفرقه و غیرحرفه‌ای به محیط کار و نگهداری مواد شیمیایی ممانعت به عمل آورید. 
- پس از کار با مواد شیمیایی و قبل از خوردن، سیگار کشیدن و ... دستهایتان را به‌طور کامل بشویید. 
- در محل‌هایی که مواد شیمیایی حاوی کلر وجود دارد از انجام فعالیت‌هایی مثل حرارت دهی، جوشکاری و ... خودداری کنید چرا که گازهای فوق‌العاده سمی منتشر خواهد شد. 
- هیچ‌گاه لباس کار خود را برای شستشو به خانه نبرید چرا که با این کار اعضای خانواده خود را نیز در معرض آلودگی‌های محیط کار قرار می‌دهید.

منابع: شبکه اطلاع رسانی کاوش