[masoomi]

ضمیمه C- معیار نمونه‌برداری مبتنی بر انتخاب سایز ذرات هوابرد       

APPENDIX C: Particle Size-Selective Sampling Criteria for Airborne Particulate Matter 

مخاطرات بالقوه مواد شیمیایی که به شکل ذرات جامد یا مایع معلق همراه با هوای تنفسی وارد بدن می‌شوند بنا به دلایل زیر به اندازه ذرات و غلظت جرمی آنها بستگی دارد: تأثیر اندازه ذرات در تعیین محل ته‌نشینی آنها در دستگاه تنفسی بسیاری از بیماری‌های شغلی مرتبط با ذراتی هستند که در مناطق معینی از دستگاه تنفسی ته‌نشین می‌شوند.      

حد مجاز مواجهه ذرات سیلیس آزاد کریستالی در ابعاد و اندازه معینی پیشنهاد گردیده است و از سال‌های قبل مشخص گردیده که ارتباط معنی‌داری بین بیماری سیلیکوزیس و غلظت جرمی ذرات قابل تنفس سیلیس آزاد کریستالی وجود دارد. در حال حاضر کمیته فنی با تکیه بر دو اصل ذیل در حال بررسی مجدد سایر مواد شیمیایی است که به‌صورت ذره در محیط کار منتشر می‌گردند:
1) برای هر ماده شیمیایی که بر سلامت انسان مؤثر است اندازه ذرات نقش تعیین‌کننده‌ای دارد.
2) غلظت جرمی ذرات مزبور در حد مجاز مواجهه مجاز تأثیرگذار است. 
حد مجاز مواجهه بر اساس اندازه و ابعاد ذرات به سه شکل بیان می‌شود:
1) حد مجاز مواجهه ذرات قابل تنفس IPM-OEL مربوط به مواد شیمیایی است که در صورت ته‌نشین شدن در هر قسمت از دستگاه تنفسی، مخاطره آمیز هستند.
2)حد مجاز مواجهه ذرات توراسیکی TPM-OELشامل آن دسته از مواد شیمیایی است که در صورت ته‌نشین شدن در هر قسمت از راه‌های هوایی ریه و ناحیه تبادل گازی ایجاد مخاطره می‌کنند. 
3) حد مجاز مواجهه ذرات قابل استنشاق RPM-OEL شامل آن دسته از مواد شیمیایی است که در صورت ته‌نشین شدن در ناحیه تبادل گازی(کیسه هوایی ریه) ایجاد مخاطره می‌کنند. بیان کمی سه گروه از ذرات فوق‌الذکر بر طبق روابط زیر می‌باشد:
الف) توده ذرات قابل تنفس: شامل ذراتی می‌شود که گرفته شدن آنها بر اساس راندمان جمع‌آوری زیر بدون در نظر گرفتن موقعیت نمونه‌بردار نسبت به مسیر جریان باد می‌باشد:

[(IPM (dae)=0.5[1+exp(-0.06d

برای ذراتی که for 0 < dae < 100 µm باشد. 
که در رابطه فوق (IPM (dae بازده جمع‌آوری ذرات با قطر آئرودینامیکی و (dae  قطر آئرودینامیکی ذرات برحسب میکرومتر می‌باشد.

ب) توده ذرات توراسیکی: متشکل از ذراتی است که گرفته شدن آنها مطابق با رابطه بازده جمع آوری زیر می‌باشد:

[(TPM (dae)=IPM (dae)[1-F(X

ﮐﻪ در آن، (F(X ﺗﺎﺑﻊ اﺣﺘﻤﺎل ﺗﺠﻤﻌﯽ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻧﺮﻣﺎل اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺷﺪه  X اﺳﺖ.

ج- ﺗﻮده ذرات ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻨﺸﺎق:  ﻣﺘﺸﮑﻞ از ذراﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪن آﻧﻬﺎ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ راﺑﻄﻪ ﺑﺎزده ﺟﻤﻊآوري زﯾﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ:

[(RPM (dae)= IPM (dae)[1-F(x

که (F(x  ﻫﻤﺎن ﻣﻔﻬﻮم اﺷﺎره ﺷﺪه در ﺑﺨﺶ ﻗﺒﻠﯽ اﺳﺖ اﻣﺎ  است

       مهم‌ترین تغییر اعمال شده مربوط به این بخش از ذرات تغییر قطر میانه از 3/5 به 4 میکرومتر می‌باشد. این مطلب با پروتکل سازمان بین‌المللی استاندارد و کمیته تدوین استانداردهای اروپا(ISO/CEN) تطابق دارد. در حال حاضر هیچ تغییری برای اندازه‌گیری ذرات قابل استنشاق با سیکلون نایلونی 10mm در دبی 1.7L/min توصیه نمی‌شود. دو آنالیز انجام شده بر روی داده‌های موجود نشان داده است که دبی 1.7L/mi به سیکلون نایلونی 10mm اجازه می‌دهد که تقریب صحیحی از غلظت ذرات قابل استنشاق را به نسبت یک نمونه‌گیر ایده آل ذرات قابل استنشاق فراهم نماید. بازده جمع‌آوری سایزهای مختلف ذرات با کسر جرمی هر یک در جداول زیر ارائه شده است:   

References

American Conference of Governmental Industrial Hygienists (ACGIH®): Particle SizeSelective Sampling in the Workplace. ACGIH®, Cincinnati, OH (1985

American Conference of Governmental Industrial Hygienists (ACGIH®): Particle SizeSelective Sampling for Particulate Air Contaminants. JH Vincent (Ed.) ACGIH®, Cincinnati, OH (1999

Bartley DL: Letter to J Doull, TLV®-CS Committee, July 9, 1991

European Standardization Committee (CEN): Size Fraction Definitions for Measurement of Airborne Particles. CEN EN481:1993. CEN, Brussels (1993

International Organization for Standardization (ISO): Air-Quality—Particle Size Fraction Definitions for Health-Related Sampling. ISO 7708:1995. ISO, Geneva (1995

Lidén G; Kenny LC: Optimization of the performance of existing respirable dust samplers. Appl Occup Environ Hyg 8(4):386–391 (1993

Soderholm SC: Proposed international conventions for particle size-selective sampling. Ann Occup Hyg 33:301–320 (1989