![[-]](https://www.occupationalhealth.ir/images/netpen/collapse.png "[-]")
تهدید سلامت ساکنان زیر دکل‌های برق فشار قوی
امواج الکترومغناطیسی که از دکل‌های برق فشار قوی با ولتاژ 1000 ولت یا بالاتر صادر می‌شود می‌تواند بر سلامت ساکنین اطراف دکل که تا شعاع 20 یا 50 متر زندگی می‌کنند تاثیرگذار باشد و برای آنان مشکلات خونی، مغزی و حتی معلولیت به وجود آورد. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که تاثیر این امواج بر کودکان و نوجوانان بیش از سایر گروه‌های سنی است. از این رو کارشناسان محیط زیست و حوزه سلامت زیستن در مجاورت و حریم خطوط برق فشار قوی را تایید نمی‌کنند.
انرژی‌های غیرقابل لمس: به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه خراسان؛ صفایی کارشناس بهداشت حرفهای نیز در این باره می‌گوید: انرژی حاصل از برق‌های فشار قوی قابل مشاهده و لمس نیست، اما در عین حال بسته به شدت میدان‌های الکترومغناطیسی که ایجاد می‌شود همچنین بنابر مدت زمان پرتوگیری و فاصله انسان از این منابع انرژی، تاثیر بر سلامت انسان دارد که گاهی هم بسیار مخرب است.
مهندس گورانی مسئول بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت در مورد آثار مخرب این انرژی بر سلامت انسان می‌گوید: همه وسایل برقی چه با ولتاژ پایین و ولتاژ بالا، دو میدان الکتریکی و مغناطیسی ایجاد می‌کنند و هرکدام از این میدان‌ها، حاوی انرژی است که بر بدن هر موجود زنده‌‌ای از جمله انسان که در معرض این میدان‌ها قرار می‌گیرد تاثیر می‌گذارد.
گورانی همچنین می‌افزاید: زمانی که وسیله‌‌ای مانند لباس شویی به برق متصل است علیرغم این که خاموش است دارای میدان الکتریکی می‌باشد و از نظر بهداشتی این میدان الکتریکی نکته قابل توجهی است اما برای ایجاد میدان مغناطیسی حتماً وسیله باید روشن باشد، بنابراین حتی اگر وسیله به برق اما خاموش هم باشد، بسته به میدانی که ایجاد می‌کند، حاوی انرژی است و می‌تواند فرد را تحت تاثیر قرار دهد.
تاثیر بر سلامت: بسیاری از کارشناسان حوزه سلامت و محیط زیست امواج ساطع از میدان‌های الکترومغناطیسی را تهدیدی بر سلامت انسان می‌دانند اما چگونه این امواج می‌تواند سلامت افراد را تحت تاثیر خود قرار دهد؟
دکتر اصیلیان عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس و کارشناس محیط زیست در حوزه انرژی نیز در این باره می‌گوید: هرچه ولتاژ خطوط فشار قوی بالاتر باشد قطعاً می‌تواند میدان‌های مغناطیسی قوی‌تری را ایجاد کند که آثار سوء این میادین بر انسان ثابت شده است و حتی می‌تواند تاثیر بر محیط زیست هم داشته باشد.
معاون پیشین محیط انسانی سازمان محیط زیست کشور یادآور می‌شود: بر اساس گزارش‌های واصله و تحقیقات انجام شده، فراوانی امواج الکترومغناطیسی که در پی نصب دکل‌های فشار قوی در مناطق مسکونی منتشر می‌شود، باعث بروز مشکلات خونی، مغزی و حتی معلولیت برای ساکنانی که در حاشیه میدان مغناطیسی تاثیرگذار این امواج زندگی می‌کنند، شده است.
این کارشناس محیط زیست متذکر می‌شود: آثار زیان بار این امواج بسته به نوع و شدت میدان آن‌ها متفاوت است، اما در مجموع عوارضی از جمله اختلالات خونی و مغزی ناشی از این امواج در افرادی که به طور مداوم در معرض آن هستند به اثبات رسیده است.
دکتر اصیلیان با بیان این که آثار این امواج کودکان و نوجوانان را بیش از هر گروه سنی دیگری تهدید می‌کند به ما می‌گوید: با توجه به این که گلبول‌های سفید و قرمز خون در سنین کودکی و نوجوانی در حال رشد هستند، هرگونه موتاسیون و جهش خونی می‌تواند به بروز اختلالات خونی و حتی انواع سرطان منجرشود.
صفایی کارشناس بهداشت حرفهای نیز به برخی تحقیقات علمی که در دنیا در این باره انجام شده، اشاره می‌کند و می‌گوید: برخی دانشمندان وجود رابطه بین انواعی از میدان‌های الکترومغناطیسی و سرطان خون در کودکان را تایید و اعلام کرده‌‌اند کابل‌ها و دکل‌های برق فشار قوی می‌توانند سبب بروز سرطان خون به ویژه در کودکان شوند.
دکتر محمدی سرطان شناس نیز علاوه بر این که نظر کارشناسان محیط زیست را در این باره تایید می‌کند، می‌گوید: تاثیر دکل‌های فشار قوی برق بر سلامت انسان به اثبات رسیده است و تحقیقاتی هم در رابطه با میدان‌های مغناطیسی و سرطان خون انجام شده است.
وی می‌افزاید: در این زمینه چند سال پیش مطالعات فراگیر در انگلیس و برخی کشورها بر روی خطر ابتلای کودکان به سرطان به خصوص سرطان خون انجام شد، این مطالعات نشان داد که قرار گرفتن محل زندگی کودکان در نزدیکی خطوط فشار قوی خطر ابتلا به سرطان خون را در آن‌ها ۲ برابر می‌کند.
وی در ادامه می‌گوید: در این پژوهش، افراد جامعه نمونه در محدوده یک کیلومتری خطوط برق ۲۷۵ و ۴۰۰ کیلو ولتی زندگی می‌کردند. بر اساس این تحقیقات کودکانی که در محدوده ۲۰۰ متری خطوط برق زندگی می‌کنند، امکان ابتلا به سرطان خون در آن‌ها ۶۹ درصد بیشتر از کودکانی است که در فاصله بیش از ۶۰۰ متری خطوط برق زندگی می‌کنند.
اما دکتر مصطفی رجبی معاون برنامه ریزی شرکت برق منطقه خراسان رضوی نیز عوارض دکل‌های فشار قوی را بر سلامت انسان رد می‌کند و می‌گوید: درباره عوارض دکل‌ها هنوز هیچ بحث علمی و پزشکی متقنی که این خطوط تاثیر بر بهداشت و سلامت افراد داشته باشد، اعلام نشده است و همه تحقیقات و پژوهش‌ها در این زمینه فقط برحسب احتمال بوده است.
وی می‌افزاید: ضمن این که هر دکل فشار قوی دارای حریم است و ما آن را رعایت می‌کنیم، چون یک نهاد خدمات رسان هستیم و سلامت مردم برای ما مهم است. اما مهندس علی گورانی مسئول بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت نیز درباره بیماری‌های ناشی از مواجهه با برق‌های فشار قوی از جمله ارتباط سرطان خون با دکل‌های برق فشار قوی چنین می‌گوید: چنین سوالی نیز مثل آن است که بگوییم آتش چه بیماری‌هایی ایجاد می‌کند؟ بدون تردید در جواب می‌گوییم بسته به شدت آتش، مدت ماندگاری و فاصله فرد از آتش دارد، عوارض آن از گرم شدن بدن شروع می‌شود تا هر عارضه‌‌ای که ممکن است فکر کنیم ادامه داشته باشد. این مقام مسئول نیز متذکر می‌شود: در مورد عوارض امواج نیز همین طور است و بستگی به مدت زمانی دارد که فرد در معرض شدت این انرژی قرار می‌گیرد.
وی می‌گوید: به همین دلیل در این زمینه استانداردهای ملی تعریف شده و نباید در میدان‌هایی قرار بگیریم که مقادیر آن از استانداردهای تعریف شده بیشتر باشد.
رعایت حریم: رعایت حریم خطوط فشار قوی یکی از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند خطرات تاثیرگذار را کاهش دهد، در قانون این حریم چگونه تعریف شده و چقدر رعایت می‌شود؟
مهندس علی گورانی مسئول بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت با تاکید بر رعایت حریم این خطوط به ما می‌گوید: مردم باید نسبت به حریم‌ها آگاه باشند و در ساخت مسکن این حریم را رعایت کنند.
وی می‌افزاید: باید حریم این خطوط از سوی دستگاه‌های مسئول مشخص و برای آگاهی مردم روی پست‌ها نشان داده شود.
مهندس گورانی خطوط فشار قوی را چنین تعریف می‌کند: هر خط، پست و تاسیساتی که ولتاژ ۱۰۰۰ ولت و بالاتر داشته باشد به اصطلاح فشار قوی نامیده می‌شود.
این کارشناس وزارت بهداشت دو نوع حریم را در این خصوص بیان می‌کند و می‌گوید: قانون برای خطوط فشار قوی دو حریم تعریف کرده است: «حریم درجه یک» و «حریم درجه۲» حریم‌های درجه یک و درجه ۲ از جداول مختلف برخوردارند. اما حداقل و کمترین حریم از منابع انرژی ۳متر است و بی‌تردید هر چه ولتاژها افزایش یابد، حریم‌ها نیز افزایش می‌یابد.
مهندس گورانی متذکر می‌شود: بسته به ولتاژ مربوطه، وزارت نیرو بر حسب قانون نباید اجازه دهد کسی به این حریم‌ها وارد شود و یا ساخت و سازی در آن محدوده انجام شود. وی در پاسخ به این سوال که متولی این نظارت کیست؟ می‌گوید: صاحب وسیله یعنی خطوط فشار قوی و حریم مربوط به آن وزارت نیرو است و باید در مقابل آن پاسخ گو باشد و این که بگویند مردم خود وارد این حریم شده‌‌اند، منطقی نیست و وزارت نیرو باید حریم‌ها را رعایت کند.
دکتر اصیلیان عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس و کارشناس محیط زیست در حوزه انرژی نیز تعریف حریم را بسیار با اهمیت می‌داند و به ما می‌گوید: تعریف حریم بسیار مهم است و قانون آن را ۵۰متر لحاظ کرده است در حالی که هم اکنون این میزان هم رعایت نمی‌شود. وی می‌افزاید: توسعه شهرها و افزایش جمعیت باعث شده است که در برخی استان‌ها نظیر کرمانشاه مناطق مسکونی در نزدیکی این دکل‌ها بنا شود و حتی عبور چنین خطوطی را از روی زمین‌های کشاورزی شاهد هستیم در حالی که وزارت نیرو مسئول و متولی این امر است اما نظارت‌های ضعیف و به تعبیری نبود نظارت کافی در اجرای درست قوانین این بی‌ملاحظگی را دامن زده است.
برای رسیدن به یک جواب کارشناسی با شرکت توانیر کشور تماس‌های مکرری داشتیم با آن که پی گیر موضوع بودیم متاسفانه این شرکت تا هنگام درج گزارش هیچ گونه پاسخی به ما نداد. اما دکتر مصطفی رجبی معاون برنامه ریزی شرکت برق منطقه خراسان رضوی نیز در این باره به ما می‌گوید: خطوط فشار قوی دارای دو حریم و با دو فاصله مشخص است. حریم یک که ۲۰ متر برای آن لحاظ شده و حریم دو که حدود آن در قانون ۵۰ متر پیش بینی شده است. وی می‌افزاید: براساس قانون در هر ساخت و سازی که در محدوده دکل‌ها انجام شود باید حریم خطوط فشار قوی را رعایت کنند. در حریم درجه یک هر گونه عملیات ساختمانی، احداث تاسیسات مسکونی، دامداری یا انبارداری و در حریم درجه دو احداث تاسیسات ساختمانی اعم از مسکونی، صنعتی، مخازن سوخت و آب تا هر ارتفاع ممنوع است.
این کارشناس وزارت نیرو اظهار می‌دارد: فقط زراعت کاری فصلی و سطحی و حفر چاه، قنات و شبکه آبیاری با رعایت فاصله ۳متر از پی پایه‌ها بلامانع بوده است، لذا در صورتی که مردم به حریم قانونی خطوط انتقال توجه داشته باشند و آن را رعایت کنند، هیچ گونه مشکلی پیش نخواهد آمد و نباید نگران بروز عوارض و تهدید سلامت خود باشند.
رعایت استانداردها: رعایت استانداردهای ضروری از مباحثی است که می‌تواند کاهش لطمات و صدمات را در پی داشته باشد، آیا استانداردی هم در این زمینه وجود دارد؟
دکتر اصیلیان عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس نیز در این باره معتقد است: با توجه به گسترش شهرها و افزایش جمعیت باید در قانون فعلی بازنگری شود و محدوده حریم‌ها طولانی‌تر شود و قبل از این بازنگری بهتر است که تحقیقات در این زمینه انجام و میدان‌ها در فواصل مختلف اندازه گیری شود و سپس حریم جدید براساس استاندارد تعریف شود. از وی سوال می‌کنیم استاندارد جهانی چه تعریفی برای آن دارد؟
دکتر اصیلیان در پاسخ می‌گوید: استاندارد در این باره برای هر منطقه متفاوت است و یک استاندارد ملی وجود دارد و این استاندارد هم با توجه به ولتاژ تعریف می‌شود.
مهندس علی گورانی مسئول بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت نیز رعایت استانداردهای ملی و بین المللی را در این بحث بسیار با اهمیت می‌داند و می‌گوید: مجریان این موضوع وزارت خانه‌هایی نظیر وزارت نیرو هستند، این ارگان‌ها نباید کاری کنند که مردم ناخواسته در میدان‌هایی قرار گیرند که مقادیر انرژی آن‌ها از استانداردهای ملی بیشتر است.
وی می‌افزاید: زیرا انرژی‌ها قابل حس و لمس توسط انسان نیستند و حتما باید توسط آشکارساز سنجیده شوند لذا براین اساس لازم است که در این زمینه استانداردها رعایت شده و سیستم‌های سنجش و آشکارساز در کشور معمول‌تر و استفاده گسترده‌تری داشته باشند. از این رو سازمان‌های متولی باید به رعایت استانداردها و شرح وظایفشان مقیدتر باشند. این مقام مسئول در ادامه به برخی تخلفاتی که در رعایت حریم‌های خطوط فشار قوی صورت می‌گیرد، اشاره می‌کند و می‌گوید: برخی تخلفات در ورود به این حریم‌ها صورت می‌گیرد به ویژه در شهرهای بزرگی مانند تهران به علت بالا بودن قیمت زمین، ممکن است حریم‌ها رعایت نشود. اما در مجموع مردم باید از حقوق شهروندی خود در مواجهه با برق‌های فشار قوی آگاهی داشته باشند. اما دکتر مصطفی رجبی معاون برنامه ریزی برق منطقه خراسان رضوی هیچ ضرورتی برای تغییر در این قانون نمی‌بیند و می‌گوید: استانداردهای مربوطه لحاظ می‌شود و در اکثر موارد این استانداردها محافظه کارانه‌تر است و بیشتر از محدوده حریم دیده می‌شود تا اثر منفی بر مردم کمتر شود. او به بحث ساخت و سازها در حریم اشاره می‌کند و می‌گوید: در برخی مناطق این خطوط احداث می‌شود اما بعد از احداث آن خطوط ساخت و سازی انجام می‌شود که در واقع تجاوز به حریم محسوب می‌شود از این رو ما به لحاظ حقوقی پی گیر هستیم و حتی بر اساس مجوزهای قضایی آن بنا را تخریب و با سازنده آن برخورد قانونی می‌کنیم.
این مقام مسئول اظهار می‌دارد: چون احتمال تاثیر این خطوط بر سلامت افراد زیاد است و در برخی موارد نمی‌توانیم حریم را رعایت کنیم از این رو خطوط به شکل زیرزمینی و کابلی احداث می‌شود زیرا کابل هیچ تاثیری بر سلامت افراد ندارد و هدف ما این است که افراد در معرض امواج الکترومغناطیسی قرار نگیرند. دکتر رجبی متذکر می‌شود: اگر حریم رعایت شود، هیچ نیازی نیست که تغییری در قانون ایجاد شود و ما به افراد توصیه می‌کنیم که اصلا در نزدیکی حریم و در داخل حریم این خطوط، ساخت و ساز و زندگی نکنند. اما از صفایی کارشناس بهداشت حرفهای سوال می‌کنیم با آن که مسئولان مدعی هستند که ما استاندارد ملی را رعایت می‌کنیم، مناطق مسکونی هم در کشور وجود دارد که در مجاورت این دکل‌ها قرار گرفته باشد؟ او به صراحت می‌گوید: در اغلب شهرهای کشور این دکل‌ها در درون شهر هستند اگر گذری به شهر تهران داشته باشید در مجاورت شهرک مخابرات سعادت آباد و شهرک پاسارگاد چنین دکل‌های فشار قوی را خواهید دید. وی می‌افزاید: همچنین در بخشی از منطقه محمدآباد کرج سلسله‌‌ای از این دکل‌ها از روی ساختمان‌های مسکونی عبور کرده و دور تا دور آن ساختمان‌های ۲تا۳ طبقه ساخته شده است. این کارشناس بهداشت به کابل‌های برق فشار قوی که در حد فاصل تربت حیدریه تا قائن وجود دارد اشاره می‌کند و می‌گوید: قطعا در این مسیر روستا و مناطق مسکونی وجود دارد.
صفایی نیز شهرک طرق و انتهای نودره که در مشهد واقع شده است را عاری از این دکل‌های برق نمی‌داند و می‌گوید: تعدادی از شهروندان در مجاورت این خطوط در این مناطق زندگی می‌کنند. این کارشناس بهداشت متذکر می‌شود: اما از سال گذشته در بخشی از مناطق مسکونی تهران نظیر شهرک گلستان، هوانیروز و یاس که دارای دکل‌های برق فشار قوی با ولتاژ ۶۳ کیلوولت هستند و در واقع در محدوده آزادراه آزادگان واقع شدند دستور جمع آوری این خطوط داده شده و بنا است خطوط جدید به شکل زیرزمینی جایگزین شود. به هر حال هیچ مقام مسئول و کارشناسی تاثیر سوء دکل‌های برق فشار قوی را بر سلامت انسان به طور قطعی رد نکرده از طرفی هم رشد جمعیت موجب می‌شود که برخی از شرایط اقتصادی و اجتماعی افراد سوءاستفاده کنند و مناطق مسکونی را در نزدیکی چنین دکل‌هایی احداث کنند، پس باید متولیان و مسئولان این امر نظارت‌های خود را جدی و قوی‌تر کنند و اجازه ندهند که سوء استفاده‌ها باعث شود آمار مبتلایان بیماری‌های ناشی از چنین امواجی روز به روز افزایش یابد.
امواج الکترومغناطیسی که از دکل‌های برق فشار قوی با ولتاژ 1000 ولت یا بالاتر صادر می‌شود می‌تواند بر سلامت ساکنین اطراف دکل که تا شعاع 20 یا 50 متر زندگی می‌کنند تاثیرگذار باشد و برای آنان مشکلات خونی، مغزی و حتی معلولیت به وجود آورد. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که تاثیر این امواج بر کودکان و نوجوانان بیش از سایر گروه‌های سنی است. از این رو کارشناسان محیط زیست و حوزه سلامت زیستن در مجاورت و حریم خطوط برق فشار قوی را تایید نمی‌کنند.
انرژی‌های غیرقابل لمس: به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه خراسان؛ صفایی کارشناس بهداشت حرفهای نیز در این باره می‌گوید: انرژی حاصل از برق‌های فشار قوی قابل مشاهده و لمس نیست، اما در عین حال بسته به شدت میدان‌های الکترومغناطیسی که ایجاد می‌شود همچنین بنابر مدت زمان پرتوگیری و فاصله انسان از این منابع انرژی، تاثیر بر سلامت انسان دارد که گاهی هم بسیار مخرب است.
مهندس گورانی مسئول بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت در مورد آثار مخرب این انرژی بر سلامت انسان می‌گوید: همه وسایل برقی چه با ولتاژ پایین و ولتاژ بالا، دو میدان الکتریکی و مغناطیسی ایجاد می‌کنند و هرکدام از این میدان‌ها، حاوی انرژی است که بر بدن هر موجود زنده‌‌ای از جمله انسان که در معرض این میدان‌ها قرار می‌گیرد تاثیر می‌گذارد.
گورانی همچنین می‌افزاید: زمانی که وسیله‌‌ای مانند لباس شویی به برق متصل است علیرغم این که خاموش است دارای میدان الکتریکی می‌باشد و از نظر بهداشتی این میدان الکتریکی نکته قابل توجهی است اما برای ایجاد میدان مغناطیسی حتماً وسیله باید روشن باشد، بنابراین حتی اگر وسیله به برق اما خاموش هم باشد، بسته به میدانی که ایجاد می‌کند، حاوی انرژی است و می‌تواند فرد را تحت تاثیر قرار دهد.
تاثیر بر سلامت: بسیاری از کارشناسان حوزه سلامت و محیط زیست امواج ساطع از میدان‌های الکترومغناطیسی را تهدیدی بر سلامت انسان می‌دانند اما چگونه این امواج می‌تواند سلامت افراد را تحت تاثیر خود قرار دهد؟
دکتر اصیلیان عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس و کارشناس محیط زیست در حوزه انرژی نیز در این باره می‌گوید: هرچه ولتاژ خطوط فشار قوی بالاتر باشد قطعاً می‌تواند میدان‌های مغناطیسی قوی‌تری را ایجاد کند که آثار سوء این میادین بر انسان ثابت شده است و حتی می‌تواند تاثیر بر محیط زیست هم داشته باشد.
معاون پیشین محیط انسانی سازمان محیط زیست کشور یادآور می‌شود: بر اساس گزارش‌های واصله و تحقیقات انجام شده، فراوانی امواج الکترومغناطیسی که در پی نصب دکل‌های فشار قوی در مناطق مسکونی منتشر می‌شود، باعث بروز مشکلات خونی، مغزی و حتی معلولیت برای ساکنانی که در حاشیه میدان مغناطیسی تاثیرگذار این امواج زندگی می‌کنند، شده است.
این کارشناس محیط زیست متذکر می‌شود: آثار زیان بار این امواج بسته به نوع و شدت میدان آن‌ها متفاوت است، اما در مجموع عوارضی از جمله اختلالات خونی و مغزی ناشی از این امواج در افرادی که به طور مداوم در معرض آن هستند به اثبات رسیده است.
دکتر اصیلیان با بیان این که آثار این امواج کودکان و نوجوانان را بیش از هر گروه سنی دیگری تهدید می‌کند به ما می‌گوید: با توجه به این که گلبول‌های سفید و قرمز خون در سنین کودکی و نوجوانی در حال رشد هستند، هرگونه موتاسیون و جهش خونی می‌تواند به بروز اختلالات خونی و حتی انواع سرطان منجرشود.
صفایی کارشناس بهداشت حرفهای نیز به برخی تحقیقات علمی که در دنیا در این باره انجام شده، اشاره می‌کند و می‌گوید: برخی دانشمندان وجود رابطه بین انواعی از میدان‌های الکترومغناطیسی و سرطان خون در کودکان را تایید و اعلام کرده‌‌اند کابل‌ها و دکل‌های برق فشار قوی می‌توانند سبب بروز سرطان خون به ویژه در کودکان شوند.
دکتر محمدی سرطان شناس نیز علاوه بر این که نظر کارشناسان محیط زیست را در این باره تایید می‌کند، می‌گوید: تاثیر دکل‌های فشار قوی برق بر سلامت انسان به اثبات رسیده است و تحقیقاتی هم در رابطه با میدان‌های مغناطیسی و سرطان خون انجام شده است.
وی می‌افزاید: در این زمینه چند سال پیش مطالعات فراگیر در انگلیس و برخی کشورها بر روی خطر ابتلای کودکان به سرطان به خصوص سرطان خون انجام شد، این مطالعات نشان داد که قرار گرفتن محل زندگی کودکان در نزدیکی خطوط فشار قوی خطر ابتلا به سرطان خون را در آن‌ها ۲ برابر می‌کند.
وی در ادامه می‌گوید: در این پژوهش، افراد جامعه نمونه در محدوده یک کیلومتری خطوط برق ۲۷۵ و ۴۰۰ کیلو ولتی زندگی می‌کردند. بر اساس این تحقیقات کودکانی که در محدوده ۲۰۰ متری خطوط برق زندگی می‌کنند، امکان ابتلا به سرطان خون در آن‌ها ۶۹ درصد بیشتر از کودکانی است که در فاصله بیش از ۶۰۰ متری خطوط برق زندگی می‌کنند.
اما دکتر مصطفی رجبی معاون برنامه ریزی شرکت برق منطقه خراسان رضوی نیز عوارض دکل‌های فشار قوی را بر سلامت انسان رد می‌کند و می‌گوید: درباره عوارض دکل‌ها هنوز هیچ بحث علمی و پزشکی متقنی که این خطوط تاثیر بر بهداشت و سلامت افراد داشته باشد، اعلام نشده است و همه تحقیقات و پژوهش‌ها در این زمینه فقط برحسب احتمال بوده است.
وی می‌افزاید: ضمن این که هر دکل فشار قوی دارای حریم است و ما آن را رعایت می‌کنیم، چون یک نهاد خدمات رسان هستیم و سلامت مردم برای ما مهم است. اما مهندس علی گورانی مسئول بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت نیز درباره بیماری‌های ناشی از مواجهه با برق‌های فشار قوی از جمله ارتباط سرطان خون با دکل‌های برق فشار قوی چنین می‌گوید: چنین سوالی نیز مثل آن است که بگوییم آتش چه بیماری‌هایی ایجاد می‌کند؟ بدون تردید در جواب می‌گوییم بسته به شدت آتش، مدت ماندگاری و فاصله فرد از آتش دارد، عوارض آن از گرم شدن بدن شروع می‌شود تا هر عارضه‌‌ای که ممکن است فکر کنیم ادامه داشته باشد. این مقام مسئول نیز متذکر می‌شود: در مورد عوارض امواج نیز همین طور است و بستگی به مدت زمانی دارد که فرد در معرض شدت این انرژی قرار می‌گیرد.
وی می‌گوید: به همین دلیل در این زمینه استانداردهای ملی تعریف شده و نباید در میدان‌هایی قرار بگیریم که مقادیر آن از استانداردهای تعریف شده بیشتر باشد.
رعایت حریم: رعایت حریم خطوط فشار قوی یکی از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند خطرات تاثیرگذار را کاهش دهد، در قانون این حریم چگونه تعریف شده و چقدر رعایت می‌شود؟
مهندس علی گورانی مسئول بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت با تاکید بر رعایت حریم این خطوط به ما می‌گوید: مردم باید نسبت به حریم‌ها آگاه باشند و در ساخت مسکن این حریم را رعایت کنند.
وی می‌افزاید: باید حریم این خطوط از سوی دستگاه‌های مسئول مشخص و برای آگاهی مردم روی پست‌ها نشان داده شود.
مهندس گورانی خطوط فشار قوی را چنین تعریف می‌کند: هر خط، پست و تاسیساتی که ولتاژ ۱۰۰۰ ولت و بالاتر داشته باشد به اصطلاح فشار قوی نامیده می‌شود.
این کارشناس وزارت بهداشت دو نوع حریم را در این خصوص بیان می‌کند و می‌گوید: قانون برای خطوط فشار قوی دو حریم تعریف کرده است: «حریم درجه یک» و «حریم درجه۲» حریم‌های درجه یک و درجه ۲ از جداول مختلف برخوردارند. اما حداقل و کمترین حریم از منابع انرژی ۳متر است و بی‌تردید هر چه ولتاژها افزایش یابد، حریم‌ها نیز افزایش می‌یابد.
مهندس گورانی متذکر می‌شود: بسته به ولتاژ مربوطه، وزارت نیرو بر حسب قانون نباید اجازه دهد کسی به این حریم‌ها وارد شود و یا ساخت و سازی در آن محدوده انجام شود. وی در پاسخ به این سوال که متولی این نظارت کیست؟ می‌گوید: صاحب وسیله یعنی خطوط فشار قوی و حریم مربوط به آن وزارت نیرو است و باید در مقابل آن پاسخ گو باشد و این که بگویند مردم خود وارد این حریم شده‌‌اند، منطقی نیست و وزارت نیرو باید حریم‌ها را رعایت کند.
دکتر اصیلیان عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس و کارشناس محیط زیست در حوزه انرژی نیز تعریف حریم را بسیار با اهمیت می‌داند و به ما می‌گوید: تعریف حریم بسیار مهم است و قانون آن را ۵۰متر لحاظ کرده است در حالی که هم اکنون این میزان هم رعایت نمی‌شود. وی می‌افزاید: توسعه شهرها و افزایش جمعیت باعث شده است که در برخی استان‌ها نظیر کرمانشاه مناطق مسکونی در نزدیکی این دکل‌ها بنا شود و حتی عبور چنین خطوطی را از روی زمین‌های کشاورزی شاهد هستیم در حالی که وزارت نیرو مسئول و متولی این امر است اما نظارت‌های ضعیف و به تعبیری نبود نظارت کافی در اجرای درست قوانین این بی‌ملاحظگی را دامن زده است.
برای رسیدن به یک جواب کارشناسی با شرکت توانیر کشور تماس‌های مکرری داشتیم با آن که پی گیر موضوع بودیم متاسفانه این شرکت تا هنگام درج گزارش هیچ گونه پاسخی به ما نداد. اما دکتر مصطفی رجبی معاون برنامه ریزی شرکت برق منطقه خراسان رضوی نیز در این باره به ما می‌گوید: خطوط فشار قوی دارای دو حریم و با دو فاصله مشخص است. حریم یک که ۲۰ متر برای آن لحاظ شده و حریم دو که حدود آن در قانون ۵۰ متر پیش بینی شده است. وی می‌افزاید: براساس قانون در هر ساخت و سازی که در محدوده دکل‌ها انجام شود باید حریم خطوط فشار قوی را رعایت کنند. در حریم درجه یک هر گونه عملیات ساختمانی، احداث تاسیسات مسکونی، دامداری یا انبارداری و در حریم درجه دو احداث تاسیسات ساختمانی اعم از مسکونی، صنعتی، مخازن سوخت و آب تا هر ارتفاع ممنوع است.
این کارشناس وزارت نیرو اظهار می‌دارد: فقط زراعت کاری فصلی و سطحی و حفر چاه، قنات و شبکه آبیاری با رعایت فاصله ۳متر از پی پایه‌ها بلامانع بوده است، لذا در صورتی که مردم به حریم قانونی خطوط انتقال توجه داشته باشند و آن را رعایت کنند، هیچ گونه مشکلی پیش نخواهد آمد و نباید نگران بروز عوارض و تهدید سلامت خود باشند.
رعایت استانداردها: رعایت استانداردهای ضروری از مباحثی است که می‌تواند کاهش لطمات و صدمات را در پی داشته باشد، آیا استانداردی هم در این زمینه وجود دارد؟
دکتر اصیلیان عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس نیز در این باره معتقد است: با توجه به گسترش شهرها و افزایش جمعیت باید در قانون فعلی بازنگری شود و محدوده حریم‌ها طولانی‌تر شود و قبل از این بازنگری بهتر است که تحقیقات در این زمینه انجام و میدان‌ها در فواصل مختلف اندازه گیری شود و سپس حریم جدید براساس استاندارد تعریف شود. از وی سوال می‌کنیم استاندارد جهانی چه تعریفی برای آن دارد؟
دکتر اصیلیان در پاسخ می‌گوید: استاندارد در این باره برای هر منطقه متفاوت است و یک استاندارد ملی وجود دارد و این استاندارد هم با توجه به ولتاژ تعریف می‌شود.
مهندس علی گورانی مسئول بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت نیز رعایت استانداردهای ملی و بین المللی را در این بحث بسیار با اهمیت می‌داند و می‌گوید: مجریان این موضوع وزارت خانه‌هایی نظیر وزارت نیرو هستند، این ارگان‌ها نباید کاری کنند که مردم ناخواسته در میدان‌هایی قرار گیرند که مقادیر انرژی آن‌ها از استانداردهای ملی بیشتر است.
وی می‌افزاید: زیرا انرژی‌ها قابل حس و لمس توسط انسان نیستند و حتما باید توسط آشکارساز سنجیده شوند لذا براین اساس لازم است که در این زمینه استانداردها رعایت شده و سیستم‌های سنجش و آشکارساز در کشور معمول‌تر و استفاده گسترده‌تری داشته باشند. از این رو سازمان‌های متولی باید به رعایت استانداردها و شرح وظایفشان مقیدتر باشند. این مقام مسئول در ادامه به برخی تخلفاتی که در رعایت حریم‌های خطوط فشار قوی صورت می‌گیرد، اشاره می‌کند و می‌گوید: برخی تخلفات در ورود به این حریم‌ها صورت می‌گیرد به ویژه در شهرهای بزرگی مانند تهران به علت بالا بودن قیمت زمین، ممکن است حریم‌ها رعایت نشود. اما در مجموع مردم باید از حقوق شهروندی خود در مواجهه با برق‌های فشار قوی آگاهی داشته باشند. اما دکتر مصطفی رجبی معاون برنامه ریزی برق منطقه خراسان رضوی هیچ ضرورتی برای تغییر در این قانون نمی‌بیند و می‌گوید: استانداردهای مربوطه لحاظ می‌شود و در اکثر موارد این استانداردها محافظه کارانه‌تر است و بیشتر از محدوده حریم دیده می‌شود تا اثر منفی بر مردم کمتر شود. او به بحث ساخت و سازها در حریم اشاره می‌کند و می‌گوید: در برخی مناطق این خطوط احداث می‌شود اما بعد از احداث آن خطوط ساخت و سازی انجام می‌شود که در واقع تجاوز به حریم محسوب می‌شود از این رو ما به لحاظ حقوقی پی گیر هستیم و حتی بر اساس مجوزهای قضایی آن بنا را تخریب و با سازنده آن برخورد قانونی می‌کنیم.
این مقام مسئول اظهار می‌دارد: چون احتمال تاثیر این خطوط بر سلامت افراد زیاد است و در برخی موارد نمی‌توانیم حریم را رعایت کنیم از این رو خطوط به شکل زیرزمینی و کابلی احداث می‌شود زیرا کابل هیچ تاثیری بر سلامت افراد ندارد و هدف ما این است که افراد در معرض امواج الکترومغناطیسی قرار نگیرند. دکتر رجبی متذکر می‌شود: اگر حریم رعایت شود، هیچ نیازی نیست که تغییری در قانون ایجاد شود و ما به افراد توصیه می‌کنیم که اصلا در نزدیکی حریم و در داخل حریم این خطوط، ساخت و ساز و زندگی نکنند. اما از صفایی کارشناس بهداشت حرفهای سوال می‌کنیم با آن که مسئولان مدعی هستند که ما استاندارد ملی را رعایت می‌کنیم، مناطق مسکونی هم در کشور وجود دارد که در مجاورت این دکل‌ها قرار گرفته باشد؟ او به صراحت می‌گوید: در اغلب شهرهای کشور این دکل‌ها در درون شهر هستند اگر گذری به شهر تهران داشته باشید در مجاورت شهرک مخابرات سعادت آباد و شهرک پاسارگاد چنین دکل‌های فشار قوی را خواهید دید. وی می‌افزاید: همچنین در بخشی از منطقه محمدآباد کرج سلسله‌‌ای از این دکل‌ها از روی ساختمان‌های مسکونی عبور کرده و دور تا دور آن ساختمان‌های ۲تا۳ طبقه ساخته شده است. این کارشناس بهداشت به کابل‌های برق فشار قوی که در حد فاصل تربت حیدریه تا قائن وجود دارد اشاره می‌کند و می‌گوید: قطعا در این مسیر روستا و مناطق مسکونی وجود دارد.
صفایی نیز شهرک طرق و انتهای نودره که در مشهد واقع شده است را عاری از این دکل‌های برق نمی‌داند و می‌گوید: تعدادی از شهروندان در مجاورت این خطوط در این مناطق زندگی می‌کنند. این کارشناس بهداشت متذکر می‌شود: اما از سال گذشته در بخشی از مناطق مسکونی تهران نظیر شهرک گلستان، هوانیروز و یاس که دارای دکل‌های برق فشار قوی با ولتاژ ۶۳ کیلوولت هستند و در واقع در محدوده آزادراه آزادگان واقع شدند دستور جمع آوری این خطوط داده شده و بنا است خطوط جدید به شکل زیرزمینی جایگزین شود. به هر حال هیچ مقام مسئول و کارشناسی تاثیر سوء دکل‌های برق فشار قوی را بر سلامت انسان به طور قطعی رد نکرده از طرفی هم رشد جمعیت موجب می‌شود که برخی از شرایط اقتصادی و اجتماعی افراد سوءاستفاده کنند و مناطق مسکونی را در نزدیکی چنین دکل‌هایی احداث کنند، پس باید متولیان و مسئولان این امر نظارت‌های خود را جدی و قوی‌تر کنند و اجازه ندهند که سوء استفاده‌ها باعث شود آمار مبتلایان بیماری‌های ناشی از چنین امواجی روز به روز افزایش یابد.
منابع مورد استفاده:سلامت نیوز: تهدید سلامت ساکنان زیر دکل‌های برق فشار قوی