[masoomi]

مصاحبه با دکتر مهدی جهانگیری عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز
مصاحبه کننده: انجمن بهداشت حرفه ای ایران
تاریخ مصاحبه: 2019/1/22

آقای دکتر با عرض سلام و خسته نباشید. من معصومی هستم از وب سایت “www.occupationalhealth.ir” آقای دکتر لطفاً خودتان را معرفی کرده و رشته، دانشگاه‌ها و مدرک تحصیلی خود را تشریح نمایید. جنابعالی از چه سالی به عنوان هیئت علمی وارد دانشگاه علوم پزشکی شیراز شدید و در سال ورود سطح علمی‌تان در چه مرتبه‌ای بود؟
با سلام اینجانب پس از اتمام تحصیلات کارشناسی  ارشد چند سالی به کسب تجربه  در  صنعت نفت پرداختم و در سال 1390 پس از  اتمام تحصیلات دوره دکترا به عضویت هیئت علمی گروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار در دانشگاه علوم پزشکی شیراز درآمدم و در حال حاضر با مرتبه دانشیاری در این دانشگاه مشغول به کار هستم
لطفاً در رابطه با سوابق علمی خود توضیح دهید؟
در طول هفت سال سابقه کاری در دانشگاه، چند مقاله و  کتاب در حوزه ایمنی نگارش کرده‌ام  که مهم‌ترین آنها مجموعه سه جلدی مدیریت و ارزیابی ریسک، ایمنی و بهداشت حرفه‌ای در بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی درمانی، اصول ایمنی حریق، ایمنی ماشین آلات، سیستم‌های مدیریت یکپارچه HSE، ایمنی و خطای انسانی و حفاظت تنفسی است. آخرین کتابی که نگارش شده و در دست چاپ می‌باشد کتابی تحت عنوان "کلیات مدیریت و مهندسی ایمنی" است که با تلاش دسته جمعی 31 نفر از اساتید ایمنی سراسر کشور تهیه شده و به نوعی کامل‌ترین کتاب موجود در کشور در حوزه ایمنی به شمار می‌رود. 
نظر جنابعالی در رابطه با جایگاه رشته مهندسی بهداشت حرفه‌ای و راهکارهای نظری و عملی پیشنهادی جهت ارتقاء آن را تشریح فرمانید؟.
به نظرم با تلاش و زحمات اساتید پیش کسوت دانشگاه‌ها و کارشناسان با سابقه شاغل در صنایع و دانشگاه‌های علوم پزشکی، جایگاه رشته بهداشت حرفه‌ای در چند سال اخیر بسیار  ارتقاء پیدا کرده است و اصلاً قائل مقایسه با ده بیست سال قبل نیست. با این وجود در چند سال اخیر با مشکلاتی که در  وضعیت اقتصادی کشور و رکود صنایع به وجود آمده است، ممکن است روند رو به رشد برنامه‌های بهداشت حرفه‌ای نیز همانند بسیاری از برنامه‌های دیگر با چالش‌هایی رو برو گردد. 
با این حال از نظر من مهم‌ترین تهدید برای رشته بهداشت حرفه‌ای رشد بی رویه  پذیرش دانشجو در رشته‌های موازی مانند مدیریت HSE و .... به ویژه در دانشگاه‌های غیر دولتی و غیر انتفاعی است که بدون هیچ ضابطه‌ای اقدام به پذیرش زیاد دانشجو در این رشته‌ها می‌کنند که این رویه اشتغال دانش آموختگان رشته‌های مهندسی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار و مهندسی بهداشت محیط و مهندسی محیط زیست را با چالش مواجه ساخته است. 
به نظرم مهم‌ترین راهکار ارتقاء رشته بهداشت حرفه‌ای در کشور  ایجاد یک انجمن  یا نظام صنفی قوی است که پیگیر مطالبات صنفی و کاری دانش آموختگان این رشته باشد.  
ضرورت ادامه تحصیل در مقطع ارشد و دکترای بهداشت حرفه‌ای به چه صورت است و اینکه چه توصیه‌های برای داوطلبان کارشناسی ارشد و دکترای این رشته دارید؟
به نظر من ادامه با توجه به شرایط اقتصادی و صنعتی کشور، ضرورتی ندارد که همه به دنبال ادامه تحصیل باشند. ادامه تحصیل بیشتر مناسب کسانی است که علاقه به ادامه تحصیل در مقطع دکترا و فعالیت‌های تحقیقاتی باشند. به عبارتی  کسانی باید به دنبال ادامه تحصیل باشند که قصد ورود به دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی یا راه اندازه شرکت‌های دانش بنیان داشته باشند.
انتصاب جنابعالی به عنوان نماینده و مسئول دبیرخانه انجمن بین‌المللی بهداشت حرفه‌ای (ICOH) را از طرف “www.occupationalhealth.ir” عرض تبریک و آرزوی موفقیت می‌نماییم. آقای دکتر در مورد (ICOH) و روند انتخاب این نوع سمت‌ها در (ICOH) شرح فرمایید. و جنابعالی در این سمت چه مسئولیت های خواهید داشت؟
انجمن بین‌المللی بهداشت حرفه‌ای (ICOH) یک انجمن بین‌المللی حرفه‌ای غیردولتی است که در سال 1906 میلادی، در میلان ایتالیا بنیان نهاده شد؛ هدف از تأسیس این انجمن، ارتقای دانش و ترویج پیشرفت‌های علمی در زمینه بهداشت حرفه‌ای در تمام جنبه‌هاست. این انجمن در واقع بزرگ‌ترین و اصلی‌ترین انجمن علمی در حوزه بهداشت حرفه‌ای است که دو هزار نفر از 93 کشور دنیا در آن عضویت دارند.ICOH از سوی سازمان ملل متحد، به عنوان یک سازمان غیر دولتی شناخته شده است و ارتباط کاری نزدیکی با سازمان بین‌المللی کاری (ILO)، سازمان جهانی بهداشت (WHO) و انجمن بین‌المللی تأمین اجتماعی (ISSA) دارد.
ICOH فعالیت‌های زیادی را در سراسر دنیا انجام می‌دهد که از جمله آنها برگزاری کنفرانس‌های بین‌المللی با حدود سه هزار شرکت‌کننده است. این کنفرانس‌ها هر سه سال یک‌بار، به مدت پنج روز برگزار می‌شود و تا کنون در کشورهای سنگاپور (سال 2000 میلادی)، برزیل (سال 2003)، ایتالیا (سال 2006)، آفریقای جنوبی (سال 2009)، مکزیک (سال 2012)، کره جنوبی (سال 2015) و ایرلند (سال 2018) برگزار شده که در سال 2021 نیز در کشور استرالیا برگزار می‌شود.
ICOH دارای 35 کمیته علمی در زمینه‌های مختلف بهداشت حرفه‌ای اعم موضوعات معمول نظیر پیشگیری از حوادث، سالمندی و کار، آلرژی، آموزش بهداشت حرفه‌ای، واکنش اضطراری در بهداشت حرفه‌ای، اپیدمیولوژی بیماری‌های شغلی، بهداشت صنعتی، کیفیت هوای داخل، ایمنی و بهداشت حرفه‌ای در معدن کاران، ایمنی و بهداشت حرفه‌ای برای کارکنان خدمات بهداشت و درمانی، اختلالات اسکلتی عضلانی، درماتیت‌های شغلی و محیطی، سم شناسی فلزات، تشعشعات و کار، ایمنی و بهداشت حرفه‌ای در ساختمان سازی، ایمنی و بهداشت حرفه‌ای در کار با مواد شیمیایی، طب کار، خطرات دستگاه تناسلی در محیط کار، نوبت کاری، بهداشت حرفه‌ای در صنایع کوچک، بیکاری، امنیت و سلامت شغلی، سم شناسی شغلی، تنش‌های حرارتی، صدا و ارتعاش، کار و بینایی، کار زنان، معلولیت‌های شغلی و فاکتورهای روانی- اجتماعی و همچنین در زمینه ریسک‌های جدید از جمله نانو فناوری است. هدف از تشکیل این کمیته‌های علمی ترویج دانش و نیز تحقیق در زمینه‌های تخصصی بهداشت حرفه‌ای است و اغلب این کمیته‌های علمی برای بحث و تبادل‌نظر در خصوص موضوعات تخصصی مربوط به خود، سمپوزیوم‌ها و کنفرانس‌های علمی برگزار می‌کنند و همچنین دارای شبکه علمی برای به اشتراک‌گذاری مطالب و تبادل اطلاعات علمی هستند.
این انجمن در اکثر کشورهای دنیا دارای دبیرخانه است که هدف از آن ترویج فعالیت‌های ICOH در بین متخصصان و علاقه‌مندان بهداشت حرفه‌ای و مشارکت بیشتر آنها در صحنه‌های بین‌المللی و نیز تبادلات علمی بین متخصصان بین‌المللی در حوزه‌های مختلف بهداشت حرفه‌ای شامل ایمنی، سم شناسی صنعتی، طب کار و موارد دیگر، تشکیل شده است.
در ایران نیز با توجه به عضویت 15 ساله و فعالیت‌هایی که در این انجمن داشته‌ام، نمایندگی و مسئولیت دبیرخانه این انجمن، در بازه زمانی 2018 تا 2021 میلادی بازه زمانی 2018 تا 2021 بر عهده اینجانب گذاشته شده است. 
در حال حاضر دفتر این انجمن در گروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای دانشگاه علوم پزشکی شیراز واقع شده است. 
علاقه‌مندان برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص نحوه عضویت در این انجمن و نیز نحوه مشارکت در فعالیت‌های بین‌المللی بهداشت حرفه‌ای می‌توانند به وب سایت گروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای با لینک زیر مراجعه کنند:

http://schealth.sums.ac.ir/department/oc...alth/icho/

بعد از تغییر عنوان رشته مهندسی بهداشت حرفه‌ای به "مهندسی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار" در سال 97، شاهد پذیرش دانشجو کارشناسی این رشته علاوه بر گروه تجربی از گروه ریاضی و فنی هم بودیم. تغییر عنوان رشته مهندسی بهداشت حرفه‌ای به مهندسی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار بر چه اساسی صورت گرفته است؟ 
افزودن عنوان ایمنی به رشته مهندسی بهداشت حرفه یکی از اقدامات بسیار مهم و تأثیر گذار بورد تخصصی رشته مهندسی بهداشت حرفه‌ای بود که با هدف تاکید و معرفی بیشتر توانمندی‌های واقعی و تخصصی دانش آموختگان این رشته در حوزه ایمنی محیط کار است. به جرات می‌توانم عرض کنم که در حال حاضر به علت نظام آموزشی دانشگاه های علوم پزشکی، سرفصل دروس و توانمندی‌های تخصصی اساتید این دانشگاه‌ها، بهترین، توانمندترین و مرتبط‌ترین رشته برای عهده دار شدن فعالیت‌های ایمنی در صنایع، دانش آموختگان رشته مهندسی بهداشت حرفه‌ای هستند و تغییر عنوان رشته بر همین اساس صورت گرفته است تا دانش آموختگان این رشته بتوانند عهده دار مشاغل ایمنی در صنایع نیز شده و صنعت از توانمندی‌های آنان بهره‌مند شود. 
در استخدامی‌های اخیر اجرای کشور شاهد بودیم که در شرایط پذیرش شغل بازرسی کار، در بین رشته‌های نامرتبط مانند... مهندسی بهداشت حرفه‌ای دیده نمی‌شود، علاوه بر این، پذیرش دانشجو هم در مقطع ارشد مهندسی بهداشت حرفه‌ای از رشته‌های مهندسی (صنایع, مکانیک و شیمی)؛ فیزیک؛ شیمی، هم برقرار است. آقای دکتر از جنابعالی می‌پرسم چه صحبت‌های در رابطه با این موضوع  با دانشجویان مهندسی بهداشت حرفه‌ای دارید؟
 به نظرم دلیل عدم ذکر رشته مهندسی بهداشت حرفه‌ای در فهرست مشاغل واجد شرایط شغل بازرسی کار و موارد مشابه، آشنایی ناکافی مسئولین مربوطه با سرفصل دروس و رسالت رشته مهندسی بهداشت حرفه‌ای بوده است و اصلاح عنوان رشته مهندسی بهداشت حرفه‌ای به "مهندسی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار" این مشکل را در موارد آتی حل می‌کند. از طرفی راه اندازی انجمن‌ها و نظام‌های صنفی برای دفاع از حقوق صنفی دانش آموختگان این رشته تأثیر بسیار مهمی در پیشگیر یاز تهدیدهای این چنینی دارد. از طرفی دانشجویان نیز باید دروس ایمنی را به خوبی فرا گیرند تا در آینده عملکرد خوب و قابل قبولی در فعالیت‌های ایمنی محیط کار از خود نشان دهند تا اعتماد هر چه بیشتر مسئولین مربوط به جلب کنند.  
ضمن اینکه متوجه شدم با پیگیری صنفی دوستداران رشته مهندسی بهداشت حرفه‌ای و وحدت و یکپارچگی همگانی، مشکل فوق حل شد و در اصلاحیه رشته‌های واجد شرایط رشته بازرسی کار، رشته مهندسی بهداشت حرفه‌ای اضافه گردید. 
ممنونم آقای دکتر از اینکه برای ما وقت گذاشتید. در نهایت چیزی هست که میخواستید بگویید و ما از شما نپرسیدم؟
در پایان از همه کسانی که در راه بهداشت حرفه ای و ایمنی کشور کوشیده اند و وضعیت فعلی ما مرهون تلاش های آنهاست، تشکر می کنم و به ویژه یادی می کنم از درگذشتگان این رشته از جمله مرحوم دکتر ثنایی، دکتر کاکویی، دکتر عدل و دیگر عزیزان از دست رفته. امیدوارم دانشجویان و نسل آتی راه آنان را ادامه دهند و در ارتقاء هر چه بیشتر جایگاه رشته مهندسی بهداشت حرفه ای و ایمنی کار نهایت سعی خود را به کار گیرند.