[masoomi]

ارگونومی کار در وضعیت نشسته
در اغلب محیط‌های کاری، کار در وضعیت نشسته همواره بخش ثابتی از کار بوده که می‌تواند در صورت انجام حرکات نادرست در دراز مدت بر سلامتی کارگران اثرات نامطلوبی بر جا گذاشته و موجب انواع بیماری‌ها و امراض ناشی از کار گردد، اما متأسفانه اکثر کارگران در زمینه فوق اطلاعات محدودی دارند، در حالی که دانستن این موارد از حقوق ضروری آنها می‌باشد. به منظور کاهش کار نادرست در وضعیت نشسته و ارائه راهکارهای مناسب در این زمینه اقدام به تهیه مطالبی به منظور آموزش کارگران و کارفرمایان گردیده که امید است مورد استفاده خوانندگان محترم قرار گیرد.
الزامات اولیه برای راحت نشستن چیست؟
یک جایگاه کار مناسب همراه با طراحی شغلی صحیح برای کارگرانی که در وضعیت نشسته مشغول بکار هستند از اهمیت فراوانی برخوردار است.
جایگاه کار
- یک جایگاه کار مناسب باید این امکان را فراهم سازد تا کارگر بتواند در یک وضعیت بدنی متعادل بنشیند به این منظور:
- از جایگاه کاری که مهره‌های ستون فقرات در حالت ایستاده و یا نشسته، به طور صحیح و صاف قرار می‌گیرد استفاده کنید.
- از جایگاه کاری استفاده کنید که این امکان را فراهم می‌سازد تا مهره‌های ستون فقرات، به طور آزاد و راحت حرکت کرده و به آسانی خم و راست شوند.
طراحی شغلی: یک طراحی شغلی صحیح به کارگر اجازه می‌دهد تا بتواند کارهای مختلف را در وضعیت‌های بدنی متفاوت و به آسانی و بدون هرگونه فشار انجام دهد به این منظور:
- کارها را طوری طراحی کنید که حداقل حرکت در مهره‌ها و ستون فقرات ایجاد شده و کارگر بتواند به آسانی تغییر وضعیت دهد.
- از انجام کار در خارج از محدوده مجاز (منظور محدوده‌ای است که انجام کار بدون هیچ‌گونه حرکت اضافی و یا خمش و پیچش انجام شود) حرکت اجتناب کنید.
- تمامی وسایل و اجزاء را در دسترس قرار دهید.
- وسایل را طوری روی میز قرار دهید که به آسانی در دسترس قرار گیرد و بتوانید آنها را بردارید.
- از بلند کردن و انتقال بار در هنگام نشستن خودداری کنید.
- از انجام اعمالی که روی ردیف ستون مهره‌ها و انحنای کمر در هنگام نشستن فشار وارد می‌آورد اجتناب کنید.
- وضعیت روشنایی میز کار را بررسی و طبق موارد ذیل به طور صحیح طراحی کنید:
- در هر قسمتی که احتیاج به نور دارد از روشنایی مناسب استفاده کنید.
- از میزهای کاری که سطوح صاف و بسیار صیقلی دارند استفاده نکنید.
طراحی کارهایی که با دست انجام می‌شود
- کارهایی که با دست انجام می‌شود را طوری طراحی کنید که از فشار روی مهره‌های ستون فقرات و شانه خودداری گردد.
- کلیه وسایل را در نزدیکی دست‌ها و در ارتفاع زیر بازو و آرنج قرار دهید.
- تکیه گاه مناسب برای قرار دادن آرنج در روی آن مهیا کنید.
- از ابزارهای مناسب که می‌تواند وضعیت بدن را در حالت متعادل قرار دهد، استفاده کنید.
- از ابزارهای دستی سنگین استفاده نکنید. 
- در کارهایی که با استفاده از پا انجام می‌شود چه مسایلی بایستی مورد توجه و بررسی قرار گیرد؟
- وضعیت پاها را طوری قرار دهید که بتوان بدون هرگونه پیچش در ناحیه کمر، باسن و کفل‌ها کار را انجام داد.
- در هنگام انجام کار وضعیت پاها را طوری قرار دهید که سنگینی بار و وزن بدن را تنها روی یک پا نیندازید.
- از تکیه گاه مناسب برای هر دو پا استفاده کنید.
- تا آنجا که مقدور است کار را در وضعیت نشسته طراحی کنید تا کارگر بتواند ضمن انجام کار به طور معمول، وضعیت بدن را به آسانی و راحتی تغییر دهد.
وضعیت بدنی خوب در حالت نشسته به چه معناست؟
در این قسمت تنها یک نوع وضعیت بدنی برای نشستن پیشنهاد نمی‌گردد. هر کارگر می‌تواند طوری بنشیند که به راحتی زاویه کفل‌ها، زانوان و بازوها تنظیم گردد. در ادامه، توصیه‌های عمومی به منظور تغییرات موقعیتی در ناحیه پشت که اغلب سودمند و مفید است آورده می‌شود.
 - طوری بنشینید که زاویه اتصالات نواحی مختلف بدن مانند کفل‌ها، زانوان و ساق پاها کمی بیش از 90 درجه باشد.
-  قسمت فوقانی بدن را در طول زاویه 30 درجه در یک وضعیت راست و مستقیم قرار دهید.
-  دقت کنید که سر در راستای ستون مهره‌ها قرار گیرد.
-  بازوها را در حالت عمود و یا با زاویه 30 درجه به جلو روی میز کار قرار دهید.
-  زاویه بین بازوها و آرنج باید بین 90 تا 120 درجه باشد.
-  ساعد و بازو باید در راستای هم و یا حداکثر با زاویه 30 درجه نسبت به هم قرار گیرند.
-  از تکیه گاهی به منظور قرار دادن ساعد و آرنج روی آن استفاده کنید.
-  سعی کنید تا جایی که امکان پذیر است بین مچ و ساعد هیچ‌گونه زاویه‌ای ایجاد نشده و در راستای هم قرار گیرند.
-  وسایل کار را آن‌قدر نزدیک قرار دهید تا حداقل در زاویه دید 20 تا 30 درجه زیر خط دید قرار داشته و دیده شود.
-  شانه‌ها را در حالت راحت و استراحت نگهدارید.
-  بازوها را صاف نگه دارید.
-  هنگامی که به پایین و به روبرو نگاه می‌کنید به سمت جلو خم نشوید.
-  به طور متناوب تغییر وضعیت دهید، به طوری که همواره زوایای بین اتصالات و نواحی مختلف بدن از میزان مجاز تغییر نکند.
-  پاها را به طور متناوب به روی هم بیندازید.
-  از خم شدن به سمت پهلوها اجتناب کنید.
-  از خم شدن به سمت جلو اجتناب کنید.
-  آویزان نشوید و موقعیت بدن را در حالت خمیده قرار ندهید.
-  بیش از 50 دقیقه در یک حالت و به طور کامل ننشینید.
مثال‌هایی از صندلی‌های دو قسمتی
صندلی با جایگاه شیب دار رو به جلو و صندلی با تکیه گاه زانویی از صندلی‌های دو بخشی می‌باشند و برای کارگرانی که به طور مداوم می‌نشینند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. یک صندلی با جایگاه استقرار این امکان را به کارگر می‌دهد تا در هنگام کار به طور متناوب بایستد و بنشیند.
صندلی با جایگاه شیب دار رو به جلو چیست؟
یک صندلی با جایگاه شیب دار رو به جلو، دارای مکانیسمی است که به کارگر اجازه می‌دهد جایگاه نشیمن صندلی را به طور مورب و با زاویه شیب 5 تا 10 درجه تنظیم کند.
 فواید صندلی با جایگاه شیب دار رو به جلو
- تعداد موقعیت‌های ممکن نشستن را افزایش می‌دهد.
- موقعیت قرارگیری صحیح ستون فقرات را بهبود می‌بخشد.
- فاصله بین میز تا بدن و زاویه قرارگیری بدن نسبت به میز، به منظور انجام امور و وظایف محوله را به طور چشمگیری بهبود می‌بخشد.
- موقعیت قرارگیری سر را نسبت به جایگاه میز کار تصحیح می‌کند
- فشار روی ارگان‌ها و اندام‌های درونی بدن را کاهش می‌دهد.
معایب صندلی با جایگاه شیب دار رو به جلو
استفاده از یک صندلی با جایگاه شیب دار رو به جلو:
 - احتمال ایجاد گودی کمر و مشکل در ستون فقرات را افزایش می‌دهد.
- ممکن است به علت شیب دار بودن و قرار گرفتن موقعیت بدن به صورت مورب خصوصاً در ناحیه پاها و زانوها موجب خستگی زودهنگام گردد.
- ممکن است به علت شیب دار بودن جایگاه صندلی، بدن به سمت جلو متمایل گردد.
صندلی با تکیه گاه زانویی: یک صندلی با تکیه گاه زانویی دارای یک بخش نشیمن شیب دار ثابت با زاویه 30 درجه و تکیه گاهی برای قرارگیری زانوها روی آن می‌باشد.
فواید صندلی با تکیه گاه زانویی، یک صندلی با تکیه گاه زانویی:
- موقعیت قرارگیری صحیح ستون فقرات را بهبود می‌بخشد.
- در صورت متناسب بودن با وضعیت بدنی فرد از کارایی بالایی برخوردار است.
- در کوتاه مدت مکان مناسب و راحتی برای نشستن می‌باشد.
معایب صندلی با تکیه گاه زانویی، یک صندلی با تکیه گاه زانویی:
 - سبب می‌شود ساق پا متحمل وزن بدن گردد.
- باعث انعطاف و خمیدگی بیش از حد زانوها و مچ پاها گردد.
- موقعیت‌های مختلف نشستن را محدود می‌کند.
- ممکن است سبب خستگی زود هنگام گردد.
- ممکن است سبب بالا رفتن و نامرتب شدن لباس از روی پا گردد.
- باعث می‌شود نشستن و برخاستن از روی صندلی مشکل گردد.
- موقعیت دسترسی آسان به وسایل روی میز کار کاهش می‌یابد.
چه زمانی از صندلی دارای جایگاه استقرار و یا جایگاه نشسته - ایستاده استفاده می‌شود؟ 
یک صندلی با جایگاه استقرار می‌تواند در جایی که کارگر به طور متناوب به صورت ایستاده و نشسته مشغول به کار است استفاده شود.
یک صندلی با جایگاه استقرار:
- با کاهش فشار بر روی ماهیچه‌ها، خستگی ایجاد شده در هنگام انجام کار توسط ماهیچه‌ها را کاهش می‌دهد.
- موقعیت قرارگیری صحیح ستون فقرات را بهبود می‌بخشد.
- تلفیق و ترکیب صندلی دارای جایگاه استقرار با یک میز کار که تا حد امکان به حالت مورب قرار می‌گیرد سودمند می‌باشد زیرا:
- موقعیت قرارگیری سر را تصحیح می‌کند.
- فشار روی شانه و گردن را کاهش می‌دهد.
- عمل ایستادن و نشستن به صورت متناوب انجام می‌شود.
موارد دیگری که باید درباره جایگاه استقرار دو قسمتی دانست:
موقعیت‌هایی که صندلی‌های دارای تکیه گاه و تکیه گاه‌های زانویی _ نشیمنی باید ساخته شده و در دسترس باشد:
    -صندلی دارای تکیه گاه
 این صندلی دارای تکیه گاهی می‌باشد که حتی وقتی کار در حالت ایستاده انجام می‌شود کاربرد دارد و در زمانی که فضا محدود باشد تا شده و جمع می‌گردد تا بتوان در هر موقعیتی از آن استفاده نمود.
تکیه گاه‌های زانویی - نشیمنی: این تکیه گاه برای باسن و کفل در جایی که کار احتیاج به خم شدن و زانو زدن دارد استفاده می‌گردد. با استفاده از این تکیه گاه:
 - با قرار گرفتن فاصله و زاویه بین زانوها میزان فشار روی ماهیچه‌های سخت کاهش می‌یابد.
 - فشردگی روی زانو، ساق پا، منطقه کمر و مهره‌های آن (قسمت میانی تا انتها) کاهش می‌یابد.
 - گردش خون را بهبود می‌بخشد.
 به خاطر داشته باشید:
 - کارهایی را که در موقعیت نشسته و خم شده انجام می‌شود به مدت طولانی انجام ندهید.
 - از خم کردن بیش از اندازه پاها و زانوها خودداری کنید.
 - تا جایی که امکان پذیر است بایستید و راه بروید.
چرا مسائل مرتبط با نحوه نشستن با دقت و وسواس زیاد پیگیری می‌گردد؟
ماشینی کردن و مکانیزاسیون گسترده و فراگیر بر تمام بخش‌های اقتصادی (از صنعت گرفته تا امور اداری) اثرگذار بوده و تکنولوژی‌های جدید، چگونگی انجام کارها را تغییر داده است. در حال حاضر ماشین‌ها انجام دهنده اعمالی هستند که قبلاً به صورت دستی انجام شده و بیشتر مردم در وضعیت نشسته در حال انجام کار با این ماشین‌ها هستند.
در مشاغل نشسته ماهیچه‌های کمتری درگیر کار می‌شوند، اما از خطرات و صدماتی که معمولاً در هنگام کار به طور فیزیکی اتفاق می افتد مستثنی نمی‌گردند. برای مثال، کارکنان خطوط مونتاژ وسایل الکتریکی و اپراتورهای جمع آوری کننده اطلاعات که معمولاً در وضعیت نشسته مشغول بکار هستند بیشتر اوقات از درد پشت رنج می‌برند، گزارشات مرتبط با ناراحتی‌هایی نظیر گرفتگی زردپی‌ها، اتساع شریان‌ها، خشکی گردن و کرختی و بی حسی پاها از عمده‌ترین شکایات این کارکنان می‌باشد.
عوارض و صدمات ناشی از نشستن، در طولانی مدت ظاهر گردیده و یکی از مشکلات جدی ایمنی و بهداشت حرفه‌ای می‌باشد که به نظر می‌رسد این مشکلات در آینده از روند روبه رشدی برخوردار گردند
آیا كار در وضعیت نشسته می تواند روی سلامت کارگر اثرگذار باشد؟
اگر کارکنان بتوانند به طور متناوب وضعیت بدنی خود را تغییر دهند، کار در وضعیت نشسته یک خطر جدی برای ایجاد حادثه و یا ناراحتی و مشکلات ناشی از آن نمی‌باشد.
اما برای کسانی که هیچ گونه انتخابی نداشته و بایستی به طور طولانی مدت و در موقعیت نشسته قرار بگیرند این امر متفاوت است. اگرچه کار در وضعیت نشسته نسبت به مشاغلی نظیر باغبانی، تمیزکردن و شستن طبقات که به طور کاملاً فیزیکی و بدنی انجام می‌شود با درگیری کمتر ماهیچه‌ها همراه می‌باشد، اما باز هم سبب خستگی فرد می‌گردد چراکه ماهیچه‌ها بایستی وضعیت بدن را بخصوص در محل گردن و شانه‌ها ثابت نگه دارند.
وضعیت ثابت بدن در هنگام کار، موجب تنگی و انقباض شریان‌های خون و در نتیجه کاهش حجم خون در ماهیچه‌های در حال کار درست در زمانی که این ماهیچه‌ها به بیشترین میزان خون نیاز دارند می‌شود جریان خون ناکافی باعث تسریع خستگی شده و از این مرحله بروز صدمات و ناراحتی‌ها آغاز می‌گردد.
کارگرانی که همیشه در حال  نشسته مشغول فعالیت می‌باشند ممکن است با زوال تدریجی و آهسته سلامتی بدن روبه رو شده و اگر آنان به طور مرتب حرکات نرمشی و ورزشی را انجام نداده و کار همواره در وضعیت نشسته و در طولانی مدت  و بدون تغییر در قرارگیری وضعیت بدن صورت گیرد، بیشترین مشکلات بهداشتی رخ می‌دهد که از رایج‌ترین آنها می‌توان به بی نظمی در جریان گردش خون و صدمات سیستم حرکتی اشاره نمود.
چگونه کار در وضعیت نشسته می‌تواند روی سیستم گردش خون تأثیر بگذارد؟
در هنگام نشستن به علت محدودیت حرکت، فعالیت سیستم‌های قلبی و عروقی به واسطه راست و مستقیم نگه داشتن بدن کاهش می‌یابد. جریان خون ناکافی، به خصوص خونی که از ناحیه انتهایی پاها به سمت قلب باز می‌گردد، سبب می‌شود حفره‌های خالی خون در قسمت پایین ران‌ها سبب کوفتگی و یا بی حسی پاها و سرانجام اتساع شریان‌ها گردد. این عمل باعث کاهش جریان خون و تسریع خستگی ماهیچه‌ها می‌گردد، این امر را می‌توان از دلایل خستگی مفرط در انتهای شیفت کاری عنوان نمود.
آیا کار در وضعیت نشسته می‌تواند باعث بروز صدماتی بر روی سیستم حرکتی گردد؟
حرکت‌های محدود شده می‌تواند باعث بروز آسیب و ناراحتی بر بخش‌های مختلف سیستم حرکتی نظیر ماهیچه‌ها، استخوان‌ها، تاندون‌ها و رباط‌ها شود. از فاکتورهای مؤثر دیگر می‌توان فشار موضعی روی مناطق خاص بدن نظیر، گردن و بخش پایین تنه را نام برد.
در نشستن طولانی مدت
- حرکت ماهیچه‌ها کمتر شده و در نتیجه کشش، گرفتگی، فشار و یا حتی اتساع و ارتجاع ناگهانی ماهیچه‌ها افزایش می‌یابد.
- باعث ایجاد خستگی در ماهیچه‌های پشت و گردن شده که این عمل به همراه کاهش حجم جریان خون بوده و با فشار روی مهره‌های کمر به خصوص در ناحیه انتهایی گردن و ...همراه می‌باشد.
- سبب ایجاد فشردگی و تراکم روی مهره‌های ستون فقرات گردیده که این امر مانع از تغذیه آنها شده و می‌تواند باعث از کار افتادگی زود هنگام گردد.
آیا اثرات نامطلوب دیگری در هنگام کار در وضعیت نشسته وجود دارد؟
کارگرانی که سال‌ها به صورت نشسته مشغول به کار می‌باشند بیش از سایرین در معرض خطر هستند. از عوارض این امر می‌توان موارد ذیل را نام برد:
- عدم تناسب وضعیت بدن
- کاهش فعالیت ریه‌ها و قلب
- مشکلات گوارشی
اگر چه این شرایط باعث ایجاد بیماری و یا جراحت نمی‌گردد اما آنها را مستعد ابتلا به سایر بیماری‌ها می‌کند.
دیدگاه‌های مرتبط با صدمات و بیماری‌های ناشی از کار در وضعیت نشسته چیست؟
یک وضعیت بدنی نامناسب به خصوص در حالت نشسته می‌تواند استعداد ابتلا به بیماری را افزایش دهد. این وضعیت بدنی می‌تواند ناشی از طراحی شغلی نادرست باشد که کارکنان را ملزم به نشستن به طور دائم و متناوب برای زمانی طولانی‌تر از یک ساعت می‌نماید. مدت زمان نشستن و همچنین حالت قرارگیری بدن در وضعیت نشسته از مهمترین فاکتورها در کار در وضعیت نشسته می‌باشد.
یک فضای کار نامناسب که مانع از قرارگیری متناسب بدن در وضعیت نشسته می‌باشد می‌تواند سبب بروز وضعیت بدنی نامناسب گردد، همچنین نحوه چیدمان ابزار و وسایل محیط کار مثل میزکار، وسایل و تجهیزات نیز در این امر مؤثر می‌باشد. میزکار ممکن است نامناسب بوده یا صندلی‌ها بالا و پایین باشند و متناسب با بدن کارگر نباشند.
به علت نبود آموزش کافی، کارگران از خطرات و ناراحتی‌های ناشی از مشاغل نشسته آگاه نمی‌شوند؛ زیرا این‌گونه بیماری‌ها عموماً هویدا و آشکار نبوده و جزو مشاغل پر زحمت به حساب نمی‌آیند؛ در نتیجه ممکن است کارگران از عواقب کارآگاه نگردند.
آیا به راستی وضعیت مناسبی برای کار در حالت نشسته وجود دارد؟
در نواحی کفل‌ها، زانوها، بازوها (آرنج) وضعیت‌هایی وجود دارد که در طول آن هر شخص سالم می‌تواند موقعیت راحت را پیدا کند. این وضعیت نباید تنفس یا جریان گردش خون را محدود نموده و همچنین نبایستی در فعالیت ارگان‌های داخلی اختلال ایجاد کند.
تنوع موقعیت‌ها از ضرورت کار نشسته مناسب بوده و بنابراین یک وضعیت نشسته خوب به کارگر این امکان را می‌دهد که بتواند وضعیت بدنی خود را بدون ایجاد محدودیت در انجام کار به طور متناوب و طبیعی تغییر دهد.
شاید بهترین توصیف یک وضعیت مناسب، وضعیتی است که در آن محیط کار اجازه ایجاد تغییر و حرکت را به کارگر برای داشتن شرایط کاری سالم‌تر و طبیعی‌تر می‌دهد.
چگونه می‌توان اثرات و خطرات ناشی از نشستن طولانی مدت را کاهش داد؟
توصیه‌های مرتبط با چگونگی نشستن اجباری نبوده و گاهی اوقات این امر برای رهایی ماهیچه‌ها از فشارهای وارده انجام می‌پذیرد. یک وضعیت نشسته مناسب می‌تواند با تمرکز روی مناطقی که خطرات بالقوه‌ای دارند اعمال شود.
- طراحی محیط کار (شامل بخش‌های کاری، چگونگی طراحی صندلی و چگونگی انجام وظایف)
- طراحی شغلی
- آموزش
هیچ یک از موارد فوق مهم‌تر از دیگری نبوده و هیچکدام از آنها به تنهایی نمی‌تواند بهبود اساسی و چشمگیری در وضعیت ایجاد کند.
عوامل دخیل در فراهم نمودن یک موقعیت راحت برای کارگرانی که در وضعیت نشسته کار می‌کنند چیست؟
طراحی محیط کار باید به گونه‌ای باشد تا کارگر بتواند در راحتی و آسایش انجام وظیفه نموده و بایستی همواره مجاز به ایجاد هرگونه تغییر ارادی و اختیاری در وضعیت کار خویش باشد، برای دستیابی به موارد فوق بایستی نکات ذیل در هنگام طراحی مورد توجه قرار گیرد:
 - وظایف
- محیط کار
- صندلی
چگونه طراحی شغلی می‌تواند کار در وضعیت نشسته را بهبود بخشد؟
قبل از بررسی کلیه عوامل مؤثر بر طراحی محیط کار و صندلی، بایستی چگونگی انجام وظایف مورد بررسی قرار گیرند. آیا کار از طریق مشاهده، به صورت دستی، پدالی و یا به طور مختلط انجام می‌شود و سپس برای هر یک از موارد فوق بایستی اصلاحات خاصی در طراحی محیط کار منظور گردد.
وظایفی که از طریق مشاهده انجام می‌شوند همواره با فشار روی ناحیه گردن، تنه و لگن خاصره همراه می‌باشد. طراحی مناسب فضای کار، فشار روی گردن را کاهش می‌دهد. در صورتی که این امر امکان پذیر نمی‌باشد، زمان بندی کارها بایستی طوری باشد که کارگر حداقل زمان ممکن را صرف انجام وظایف فوق نماید.
وظایفی که از طریق دست انجام می‌شود روی وضعیت بدنی مؤثر بوده و برای وظایف مهارتی سبک، حمایت کمر و بازو ممکن است ایجاد مشکل ننماید؛ ولیکن برای وظایف سنگین‌تر، این امر در بروز مشکلات آتی مؤثر می‌باشد. نوع قرارگیری سطح کار در ناحیه پایین‌تر از بازوی کارگر و نوع قرارگیری وضعیت کار بایستی این اجازه را به کارگر دهد تا با نگهداری مستقیم مهره‌ها به صورت عمودی، از بروز مشکلات جلوگیری نماید. کارگران همواره به خاطر داشته باشند که نباید بار را به طور افقی بلند کرده و یا جابجا کنند.
کارگرانی که با پدال‌های پایی کار می‌کنند بایستی پدال را به طور مستقیم و در مقابل خود قرار داده و از هرگونه خمش و پیچش خودداری نمایند.
چرا طراحی محیط کار از اهمیت فراوانی برخوردار است؟
صندلی بایستی همیشه به عنوان جزیی از مجموعه اجزای محیط کار در نظر گرفته شود و نباید به صورت مستقل از سایر اجزا مورد توجه قرار گیرد، دیگر اجزای محیط کار مانند میز، کامپیوتر، تابلوهای فرمان و صفحه کلیدها در اتاق کنترل نیز روی وضعیت بدنی کارگر اثر می‌گذارند و مجموعه این عوامل به علاوه صندلی، امکان انجام کار در یک وضعیت بدنی متعادل و تغییر وضعیت بدن را فراهم می‌نمایند.
چگونه باید صندلی مناسب را انتخاب نمود؟
اصل اولیه ارگونومی بیان می‌دارد که چیزی بنام فرد معمولی (شخصی با اندازه‌های کاملاً استاندارد) وجود ندارد، به هر حال طراحی صندلی برای هر فرد عملی نبوده و تنها راه حل آن است که صندلی قابل تنظیمی ساخته شود که متناسب با وضعیت بدنی اکثر افراد جامعه (90 تا 95 درصد مردم) باشد.
صندلی باید دارای دستگیره‌های کنترلی بوده تا تنظیم ارتفاع نشستن با توجه به انحنای کمر به راحتی انجام پذیرد، ارتفاع استراحتگاه پشتی صندلی و زوائد آن نیز از فاکتورهای مهم طراحی صندلی است کارکنان باید بتوانند با استفاده از این دستگیره‌های کنترلی، حالت صندلی را با توجه به نوع وظایف تغییر دهند.
همچنین کارکنان بایستی صندلی را در محیط کار واقعی بررسی نموده و مطمئن گردند که صندلی کلیه موارد ارگونومیک را دارا می‌باشد.
صندلی‌های طراحی شده بر طبق اصول ارگونومی، در حال حاضر در دسترس بوده و طراحی آنها منطبق با نیازهای اکثریت مردم می‌باشد. اما نمی‌توان آنها را تنها برای یک شخص ویژه در نظر گرفت، آنها برای وظایف هر شخص به طور مجزا و یا با توجه به نوع کار طراحی نمی‌گردند. بنابراین خرید یک صندلی با این فرض که منطبق با اصول ارگونومی طراحی و ساخته شده، اشتباه است و این‌گونه صندلی‌ها تنها زمانی کارایی لازم را دارند که متناسب با ابعاد بدنی کارکنان و با توجه به نوع محیط کار و وظایف آنها انتخاب گردد
چرا حالت یا وضعیت بدن در هنگام نشستن مهم است؟
نحوه چیدمان وسایل محیط کار می‌تواند در قرارگیری وضعیت بدن به حالت نادرست منجر شود. وضعیت و یا حالت بدن در این هنگام می‌تواند مانع تنفس صحیح گردید و گردش صحیح جریان خون را مختل نماید که این امر می‌تواند باعث بروز صدمات و ضایعات روی دستگاه‌ها و اعصاب حرکتی گردد.
هنگام کار در وضعیت نشسته از انجام چه اعمالی باید پرهیز کرد؟
- روی صندلی با ارتفاع زیاد ننشینید.
- راستای قرارگیری سر باید عمود بر بدن بوده و به سمت جلو متمایل نگردد. انجام این کار در دراز مدت باعث ایجاد ضایعات و صدمات گردنی می‌گردد.
- از فشار آوردن روی مهره‌های کمر جلوگیری کنید؛ این اقدام مانع از ایجاد درد در ناحیه پشت می‌گردد.
- در هنگام کار از آرنج‌ها به‌عنوان تکیه گاه استفاده کنید. این امر مانع از ایجاد دردهای گردنی و ناحیه ستون فقرات می‌گردد.
- مچ دست را در حالت خمیده نگه ندارید، این امر باعث گرفتگی ماهیچه‌ها می‌گردد.
- وسایل را زیر میز کار انباشته نکنید؛ زیرا به علت خم و راست شدن‌های پی‌درپی برای جابجایی و برداشتن وسایل در جریان خون و اندام‌های داخلی اختلال ایجاد می‌شود.
- کار کردن با پاهای آویخته باعث ایجاد خستگی می‌گردد.
- فشار روی ناحیه انتهایی پاها باعث کاهش جریان خون به خصوص در ناحیه پشت پا گردیده و این امر در دراز مدت سبب ایجاد واریس پا می‌گردد.
- نشستن روی صندلی که فاقد تکیه گاه مناسب باشد، احتمال واژگونی صندلی و ایجاد جراحت و صدمات را افزایش می‌دهد.
اثرات نامطلوب نشستن روی یک صندلی کوتاه در هنگام کار چیست؟
- با اختلال در جریان خون در ناحیه انتهایی پاها سبب تورم واریس پا می‌گردد.
- باعث فشار روی اندام‌های درونی می‌گردد.
- سبب فشار روی کفل‌ها گردیده که این امر در دراز مدت با درد و ناراحتی همراه خواهد بود.
اثرات نامطلوب کار پشت میز با ارتفاع زیاد چیست؟
- می‌تواند سبب ضایعات در ناحیه پشت گردیده و به علت ارتفاع زیاد میز نمی‌توان از حمایت مهره‌های کمر به‌عنوان تکیه گاه استفاده نمود.
- فشار بیش از حد روی مهره‌های کمر می‌تواند سبب ضایعات و صدمات ناحیه پشت گردد.
- با توجه به نوع قرارگیری سر به سمت جلو می‌تواند باعث ایجاد ضایعات گردن شود.
- باعث فشار روی شانه‌ها و ایجاد درد می‌گردد.
- سبب ایجاد خستگی و درد در تمام بدن می‌گردد.
در هنگام انتخاب صندلی برای محیط کار بایستی به چه نکاتی توجه کرد؟
یک صندلی خوب وضعیت راحتی را برای کارگر ایجاد می‌نماید و اجازه تغییرات متناوب در وضعیت بدن را به وی می‌دهد.
- بررسی کنید که آیا تنظیمات صندلی متناسب با سایزهای مختلف بدنی می‌باشد یا خیر؟
- صندلی را انتخاب کنید که به کارگر اجازه تنظیم ارتفاع و گودی کمر را می‌دهد. بهترین حالت زمانی است که تکیه گاه نشیمن قابل تنظیم باشد.
یک صندلی با شرایط ذیل انتخاب کنید:
    وجود تکیه گاهی برای حمایت بخش انتهایی ستون فقرات و ناحیه پشت
    ارتفاع صندلی به قدری باشد که قسمت انتهایی ران فشرده نشود
    وجود رویه قابل جداسازی در محل نشستن
    وجود تکیه گاه ثابت برای قرار دادن پاها روی آن
    در زمانی که نمی‌توان پا را به منظور استراحت روی زمین قرارداد از زیر پایی مناسب استفاده کنید
صندلی‌های مورد استفاده در کارهایی که به طور متناوب به صورت نشسته و ایستاده انجام می‌شود بایستی چه ویژگی‌هایی داشته باشند؟
- اطمینان یابید که صندلی دارای مکانیسم قفل چرخ‌ها می‌باشد.
- از یک صندلی چرخان با ارتفاع قابل تنظیم استفاده کنید.
- میز کار را در ارتفاع مناسب نسبت به صندلی تنظیم کنید.
- ارتفاع محل نشستن را بین 25 تا 35 سانتیمتر (حدود 10 تا 14 اینچ) زیر میز کار تنظیم کنید.
- از زیر پایی مناسب در ارتفاع 50 – 40 سانتیمتر (حدود 16 تا 20 اینچ) استفاده کنید.
میز کار نشسته – ایستاده
ایستادن یا نشستن متوالی در زمان کار معمولاً خسته کننده بوده و تغییرات متناوب وضعیت بدن از ایستاده به نشسته و بالعکس، از بروز خستگی جلوگیری می‌کند.
- ارتفاع میز کار را تنظیم کنید.
- از یک صندلی چرخان با ارتفاع 35 تا 25 سانتیمتر (حدود 10 تا 14 اینچ) زیر سطح کار استفاده کنید.
- از زیر پایی مناسب با ارتفاع 40 تا 50 سانتیمتر (حدود 16 تا 20 اینچ) استفاده کنید.
میز کار نیم دایره
- کار را روی یک میز نیم دایره به صورت مرتب قرار دهید.
- از یک صندلی چرخان برای کاهش چرخش بدن و حرکت آسان از یک سمت به سمت دیگر استفاده کنید.
- از یک میز کار شیب دار استفاده کنید تا از خم شدن‌های زیاد جلوگیری نماید و در زمانی که نشسته و یا ایستاده مشغول به کار هستید، بتوانید از آن استفاده کنید.
صندلی مناسب برای وضعیت نشسته – ایستاده چیست؟
یک کارگر باید بتواند کار را به صورت توامان نشسته – ایستاده و در هر زمانی انجام دهد.
- مطمئن گردید که جای نشستن دارای عرض کم در حدود 40 سانتی متر (16 اینچ) باشد.
- از تکیه گاه پشتی قابل تنظیم استفاده کنید.
-از رویه‌های قابل جداسازی که حدود 3-2 سانتیمتر (حدود 1 اینچ) ضخامت دارد استفاده کنید.
- از صندلی تاشو که بتوانید آن را در فضای بسته به راحتی باز و بسته نمایید استفاده کنید.
- مطمئن گردید که صندلی دارای تکیه گاه پشتی باشد.
- در هنگامی که کار به صورت ایستاده انجام می‌شود، حتماً از یک صندلی برای استراحت در فواصل زمانی کوتاه مدت استفاده کنید

فرناز احمدزاده، بازرس کار وزارت کار و امور اجتماعی